พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

หมวด 7 209[286]6. ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ (ความหมดจดแหงญาณอันรู เห็นทางดําเนิน คือ ประกอบความเพียรในวิปสสนาญาณทั้งหลายเริ่มแตอุทยัพพยานุปสสนาญาณที่พนจากอุปกิเลสดําเนินเขาสูวิถีทางแลวนั้น เปนตนไป จนถึงสัจจานุโลมิกญาณหรืออนุโลมญาณ อันเปนที่สุดแหงวิปสสนา ตอแตนี้ก็จะเกิดโคตรภูญาณ คั่นระหวางวิสุทธิขอนี้กับขอสุดทาย เปนหัวตอแหงความเปนปุถุชนกับความเปนอริยบุคคล โดยสรุป วิสุทธิขอนี้ ก็คือ วิปสสนาญาณ 9 — Pañipadà¤àõadassana~:purity of the knowledge and vision of the way of progress)7. ญาณทัสสนวิสุทธิ (ความหมดจดแหงญาณทัสสนะ คือ ความรูในอริยมรรค 4 หรือมรรคญาณ อันเกิดถัดจากโคตรภูญาณเปนตนไป เมื่อมรรคเกิดแลวผลจิตแตละอยางยอมเกิดขึ้นในลํ าดับถัดไปจากมรรคญาณนั้นๆ ความเปนอริยบุคคลยอมเกิดขึ้นโดยวิสุทธิขอนี้ เปนอันบรรลุผลที่หมายสูงสุดแหงวิสุทธิ หรือไตรสิกขา หรือการปฏิบัติธรรมในพระพุทธศาสนาทั้งสิ้น— ¥àõadassana~: purity of knowledge and vision)วิสุทธิ 7 เปนปจจัยสงตอกันขึ้นไปเพื่อบรรลุนิพพาน ดุจรถ 7 ผลัดสงตอกันใหบุคคลถึงที่หมาย โดยนัยดังแสดงแลวดู [328] วิปสสนูปกิเลส 10; [311] วิปสสนาญาณ 9.M.I.149; Vism.1–710. ม.มู.12/298/295; คัมภีรวิสุทธิมัคคทั้งหมด.[286] สัปปายะ 7 (สิ่งที่สบาย, สภาพเอื้อ, สิ่งที่เกื้อกูล, สิ่งที่เหมาะกัน อันเกื้อหนุนในการเจริญภาวนาใหไดผลดี ชวยใหสมาธิตั้งมั่น ไมเสื่อมถอย — Sappàya: beneficial oradvantageous conditions; suitable or agreeable things; things favourable tomental development)1. อาวาสสัปปายะ (ที่อยูซึ่งเหมาะกัน เชน ไมพลุกพลานจอแจ — àvàsa-sappàya:suitable abode) บางแหงเรียก เสนาสนสัปปายะ2. โคจรสัปปายะ (ที่หาอาหาร ที่เที่ยวบิณฑบาตที่เหมาะดี เชน มีหมูบานหรือชุมชนที่มีอาหารบริบูรณอยูไมใกลไมไกลเกินไป — Gocara~: suitable resort)3. ภัสสสัปปายะ (การพูดคุยที่เหมาะกัน เชน พูดคุยเลาขานกันแตในกถาวัตถุ 10 และพูดแตพอประมาณ — Bhassa~: suitable speech) บางแหงเรียก ธัมมัสสวนสัปปายะ4. ปุคคลสัปปายะ (บุคคลที่ถูกกันเหมาะกัน เชน มีทานผูทรงคุณธรรม ทรงภูมิปญญาเปนที่ปรึกษาเหมาะใจ — Puggala~: suitable person)5. โภชนสัปปายะ (อาหารที่เหมาะกัน เชน ถูกกับรางกาย เกื้อกูลตอสุขภาพ ฉันไมยาก —Bhojana~: suitable food) บางแหงเรียก อาหารสัปปายะ6. อุตุสัปปายะ (ดินฟาอากาศธรรมชาติแวดลอมที่เหมาะกัน เชน ไมหนาวเกินไป ไมรอนเกินไป เปนตน — Utu~: suitable climate)7. อิริยาปถสัปปายะ (อิริยาบถที่เหมาะกัน เชน บางคนถูกกับจงกรม บางคนถูกกับนั่ง