พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

หมวด 8 217[297][296] โลกธรรม 8 (ธรรมดาของโลก, เรื่องของโลก, ความเปนไปตามคติธรรมดาซึ่งหมุนเวียนมาหาสัตวโลกและสัตวโลกก็หมุนเวียนตามมันไป — Loka-dhamma: wordlyconditions; wordly vicissitudes)1. ลาภ (ไดลาภ, มีลาภ — Làbha: gain)2. อลาภ (เสื่อมลาภ, สูญเสีย — Alàbha: loss)3. ยส (ไดยศ, มียศ — Yasa: fame; rank; dignity)4. อยส (เสื่อมยศ — Ayasa: obscurity)5. นินทา (ติเตียน — Nindà: blame)6. ปสังสา (สรรเสริญ — Pasa§sà: praise)7. สุข (ความสุข — Sukha: happiness)8. ทุกข (ความทุกข — Dukkha: pain)โดยสรุปเปน 2 คือ ขอ 1, 3, 6, 7 เปน อิฏฐารมณ คือ สวนที่นาปรารถนา; ขอที่เหลือเปน อนิฏฐารมณ คือ สวนที่ไมนาปรารถนาโลกธรรมเหลานี้ ยอมเกิดขึ้นทั้งแกปุถุชนผู มิไดเรียนรู และแกอริยสาวกผู ไดเรียนรู ตางกันแตวา คนพวกแรกยอมไมรู เห็นเขาใจตามความเปนจริง ลุ มหลง ยินดียินราย ปลอยใหโลกธรรมเขาครอบงํายํ่ายีจิต ฟูยุบเรื่อยไป ไมพนจากทุกข มีโสกะปริเทวะ เปนตน สวนอริยสาวกผู ไดเรียนรู พิจารณาเห็นตามเปนจริง วาสิ่งเหลานี้อยางใดก็ตามที่เกิดขึ้นแกตน ลวนไมเที่ยง เปนทุกข มีความแปรปรวนเปนธรรมดา ไมหลงใหลมัวเมาเคลิ้มไปตามอิฏฐารมณ ไมขุ นมัวหมนหมองคลุ มคลั่งไปในเพราะอนิฏฐารมณ มีสติดํารงอยู เปนผู ปราศจากทุกข มีโสกะปริเทวะ เปนตนA.IV.157.องฺ.อฏก.23/96/159.[297] วิชชา 8 (ความรูแจง, ความรูวิเศษ — Vijjà: supernormal knowledge)1. วิปสสนาญาณ (ญาณในวิปสสนา, ญาณที่เปนวิปสสนา คือปญญาที่พิจารณาเห็นสังขารคือนามรูปโดยไตรลักษณ มีตางกันออกไปเปนชั้นๆ ตอเนื่องกัน — Vipassanà¤àõa:insight-knowledge)2. มโนมยิทธิ (ฤทธิ์สํ าเร็จดวยใจ, ฤทธิ์ทางใจ คือ นิรมิตกายอื่นออกจากกายนี้ ดุจชักไสจากหญาปลอง ชักดาบจากฝก หรือชักงูออกจากคราบ — Manomayiddhi: mind-mademagical power)3. อิทธิวิธา หรือ อิทธิวิธิ (แสดงฤทธิ์ตางๆ ได — Iddhividhà: supernormal powers)4. ทิพพโสต (หูทิพย — Dibbasota: divine ear)5. เจโตปริยญาณ (ความรูที่กํ าหนดใจผูอื่นได — Cetopariya¤àõa: penetration of theminds of others)6. ปุพเพนิวาสานุสสติ (ระลึกชาติได — Pubbenivàsànussati: remembrance of