พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

[161] 126พจนานุกรมพุทธศาสตรปทัสถาน = เห็นสมบัติ/ความสํ าเร็จของคนสัตวทั้งหลาย4. อุเบกขา = (ในสถานการณรักษาธรรมตามความรับผิดชอบตอกรรมที่เขาทํ า)ลักษณะ = เปนไปโดยอาการเปนกลางตอคนสัตวทั้งหลายหนาที่ = มองเห็นความเสมอภาคกันในสัตวทั้งหลายผลปรากฏ = ระงับความขัดเคืองเสียใจและความคลอยตามดีใจปทัสถาน = มองเห็นภาวะที่ทุกคนเปนเจาของกรรมของตน วาสัตวทั้งหลายจักไดสุข พนทุกข ไมเสื่อมจากสมบัติที่ไดที่ถึง ตามใจชอบไดอยางไรค. สมบัติ (ความสมบูรณหรือความสัมฤทธิ์ผล) และวิบัติ (ความลมเหลว หรือการปฏิบัติผิดพลาด ไมสํ าเร็จผล)1. เมตตา: สมบัติ = สงบหายไรความแคนเคืองไมพอใจวิบัติ = เกิดเสนหา2. กรุณา: สมบัติ = สงบหายไรวิหิงสาวิบัติ = เกิดความโศกเศรา3. มุทิตา: สมบัติ = สงบหายไรความริษยาวิบัติ = เกิดความสนุกสนาน4. อุเบกขา: สมบัติ = สงบหายไมมีความยินดียินรายวิบัติ = เกิดความเฉยดวยไมรู (เฉยโง เฉยเมย เฉยเมิน)ง. ขาศึก คือ อกุศลซึ่งเปนศัตรูคูปรับที่จะทํ าลายหรือทํ าธรรมนั้นๆ ใหเสียไป1. เมตตา: ขาศึกใกล = ราคะขาศึกไกล = พยาบาท คือความขัดเคืองไมพอใจ2. กรุณา: ขาศึกใกล = โทมนัส คือความโศกเศราเสียใจขาศึกไกล = วิหิงสา3. มุทิตา: ขาศึกใกล = โสมนัส (เชนดีใจวาตนจะพลอยไดรับผลประโยชน)ขาศึกไกล = อรติ คือความไมยินดี ไมใยดี ริษยา4. อุเบกขา: ขาศึกใกล = อัญญาณุเบกขา (เฉยไมรูเรื่อง เฉยโง เฉยเมย)ขาศึกไกล = ราคะ (ความใคร) และปฏิฆะ (ความเคือง) หรือชอบใจและขัดใจจ. ตัวอยางมาตรฐาน ที่แสดงความหมายของพรหมวิหารไดชัด ซึ่งคัมภีรทั้งหลายมักยกขึ้นอาง1. เมื่อลูกยังเล็กเปนเด็กเยาววัยแม-เมตตา รักใครเอาใจใส ถนอมเลี้ยงใหเจริญเติบโต2. เมื่อลูกเจ็บไขเกิดมีทุกขภัยแม-กรุณา หวงใยปกปกรักษา หาทางบํ าบัดแกไข