พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

หมวด 4 135[175]อรรถกถาชี้แจงเพิ่มเติมวา ขอ 1 ปลดเปลื้องความเขลาหรือความมืดมัว ขอ 2 ปลดเปลื้องความประมาท ขอ 3 ปลดเปลื้องความอืดคราน ขอ 4 สัมฤทธิ์การปฏิบัติ จํ า 4 ขอนี้สั้นๆ วา ชี้ใหชัด ชวนใหปฏิบัติ เราใหกลา ปลุกใหราเริง หรือ แจมแจง จูงใจ แกลวกลา ราเริงD.I.126; etc.; DA.II.473; UdA.242,361,384.ที.สี.9/198/161; ฯลฯ, ที.อ.2/89; อุ.อ.304,457,490.[173] วรรณะ 4 (ชนชั้นในสังคมอินเดีย ที่กํ าหนดดวยชาติกํ าเนิด ตามหลักศาสนาพราหมณ— Vaõõa: castes)1. กษัตริย (ชนชั้นเจา, ชนชั้นปกครองหรือนักรบ — Khattiya: the warrior-caste; warriorrulers;noblemen)2. พราหมณ (ชนชั้นเจาตํ าราเจาพิธี, พวกพราหมณ — Bràhmaõa: the priestly caste;brahmins)3. แพศย (ชนชั้นพอคาและกสิกร — Vessa: the trading and agricultural caste; merchantsand farmers)4. ศูทร (ชนชั้นตํ่า, พวกทาสกรรมกร — Sudda: the low caste; labourers and servants)M.II.128.ม.ม.13/576/520.[174] วิธีปฏิบัติตอทุกข–สุข 4 (หลักการเพียรพยายามใหไดผลในการละทุกขลุสุข, การปฏิบัติที่ถูกตองตอความทุกขและความสุข ซึ่งเปนไปตามหลักพระพุทธศาสนา ที่แสดงวา ความเพียรพยายามที่ถูกตอง จะมีผลจนสามารถเสวยสุขที่ไรทุกขได — Sukhapañisa§vedanàyasaphalappadhàna: fruitful exertion to enjoy happiness)1. ไมเอาทุกขทับถมตนที่มิไดถูกทุกขทวมทับ (Being not overwhelmed by suffering, onedoes not overwhelm oneself with suffering.)2. ไมสละความสุขที่ชอบธรรม (One does not give up righteous happiness.)3. ไมสยบหมกมุน (แม)ในสุขที่ชอบธรรมนั้น (One is not infatuated even with thatrighteous happiness.)4. เพียรพยายามทํ าเหตุแหงทุกขใหหมดสิ้นไป (One strives in the right way to eradicatethe cause of suffering.)ขอที่ 4 อาจพูดอีกสํ านวนหนึ่งวา “เพียรปฏิบัติเพื่อเขาถึงความสุขที่ประณีตสูงขึ้นไป”M.II.223ม.อุ.14/12/13[175] วิบัติ 4 1 (ความผิดพลาด, ความเคลื่อนคลาด, ความเสียหาย, ความบกพรอง, ความใชการไมได — Vipatti: failure; falling away)1. ศีลวิบัติ (วิบัติแหงศีล, เสียศีล, สํ าหรับพระภิกษุ คือ ตองอาบัติปาราชิก หรือ สังฆาทิเสส— Sãla-vipatti: falling away from moral habit; failure in morality)