พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

หมวด 10 235[321]กาลเทศะ — to avoid frivolous talk; to speak at the right time, in accordance withfacts, what is useful, moderate and full of sense)ค.มโนกรรม 3 (การกระทํ าทางใจ — mental action)8. อนภิชฺฌาลุ โหติ ฯเปฯ (ไมเพงเล็งอยากไดของผูอื่น — to be without covetousness)9. อพฺยาปนฺนจิตฺโต โหติ ฯเปฯ สุขี อตฺตานํ ปริหรนฺตูติ (ไมมีจิตคิดราย คิดปรารถนาแตวา ขอใหสัตวทั้งหลายไมมีเวร ไมเบียดเบียน ไมมีทุกข ครองตนอยูเปนสุขเถิด — to befree from ill-will, thinking, ‘Oh, that these beings were free from hatred and illwill,and would lead a happy life free from trouble.’)10. สมฺมาทิฏิโก โหติ ฯเปฯ สยํ อภิฺา สจฺฉิกตฺวา ปเวเทนฺตีติ (มีความเห็นชอบ เชนวา ทานมีผล การบูชามีผล ผลวิบากของกรรมดีกรรมชั่วมี เปนตน — to possess right viewsuch as that gifts, donations and offerings are not fruitless and that there areresults of wholesome and unwholesome actions)กุศลกรรมบถหมวดนี้ ในบาลีเรียกชื่อหลายอยาง เชนวา ธรรมจริยา (ความประพฤติธรรม— righteous conduct) บาง โสไจย (ความสะอาดหรือเครื่องชําระตัว — cleansing) บาง อริย-ธรรม (อารยธรรม, ธรรมของผู เจริญ — virtues of a noble or civilized man) บาง อริยมรรค(มรรคาอันประเสริฐ — the noble path) บาง สัทธรรม (ธรรมดี, ธรรมแท — good law; truelaw) บาง สัปปุริสธรรม (ธรรมของสัตบุรุษ — qualities of a good man) บาง ฯลฯM.I.287; A.V.266,275–278. ม.มู.12/485/523; องฺ.ทสก.24/165/287; 168–181/296–300.[321] อกุศลกรรมบถ 10 (ทางแหงอกุศลกรรม, ทางทํ าความชั่ว, กรรมชั่วอันเปนทางนํ าไปสูความเสื่อม ความทุกข หรือทุคติ — Akusala-kammapatha: unwholesome course ofaction)ก.กายกรรม 3 (การกระทํ าทางกาย — Kàyakamma: bodily action)1. ปาณาติบาต (การทําชีวิตใหตกลวง, ปลงชีวิต — Pàõàtipàta: destruction of life; killing)2. อทินนาทาน (การถือเอาของที่เขามิไดให โดยอาการขโมย, ลักทรัพย — Adinnàdàna:taking what is not given; stealing)3. กาเมสุมิจฉาจาร (ความประพฤติผิดในกาม — Kàmesumicchàcàra: sexualmisconduct)ข. วจีกรรม 4 (การกระทํ าทางวาจา — Vacãkamma: verbal action)4. มุสาวาท (การพูดเท็จ — Musàvàda: false speech)5. ปสุณาวาจา (วาจาสอเสียด — Pisuõàvàcà: tale-bearing; malicious speech)6. ผรุสวาจา (วาจาหยาบ — Pharusavàcà: harsh speech)7. สัมผัปปลาปะ (คํ าพูดเพอเจอ — Samphappalàpa: frivolous talk; vain talk; gossip)