พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

[184] 142พจนานุกรมพุทธศาสตร[184] สมาธิภาวนา 4 (การเจริญสมาธิ, วิธีฝกสมาธิแบบตางๆ จํ าแนกตามวัตถุประสงค— Samàdhi-bhàvanà: ways or kinds of concentration-development)1. สมาธิภาวนาที่เปนไปเพื่อทิฏฐธรรมสุขวิหาร (คือเพื่อการอยูเปนสุขในปจจุบัน เชนใชเปนเครื่องพักผอนจิต หาความสุขยามวาง เปนตน — concentration-development thatis conducive to happy living in the present)2. สมาธิภาวนาที่เปนไปเพื่อการไดญาณทัสสนะ (concentration-development thatis conducive to the acquisition of knowledge and insight )3. สมาธิภาวนาที่เปนไปเพื่อสติและสัมปชัญญะ (concentration-development thatis conducive to mindfulness and full comprehension)4. สมาธิภาวนาที่เปนไปเพื่อความสิ้นอาสวะ (concentration-development that isconducive to the destruction of cankers)D.III.222; A.II.44.ที.ปา.11/233/233; องฺ.จตุกฺก.21/41/57.[185] สังขาร 4 (คํ าวา สังขาร ที่ใชในความหมายตางๆ — Saïkhàra: applications ofthe word formation )1. สังขตสังขาร (สังขารคือสังขตธรรม ไดแกสิ่งทั้งปวงที่เกิดจากปจจัยปรุงแตง รูปธรรมก็ตาม นามธรรมก็ตาม ไดในคํ าวา อนิจฺจา วต สงฺขารา เปนตน — Saïkhata-saïkhàra:formation consisting of the formed)2. อภิสังขตสังขาร (สังขารคือสิ่งที่กรรมแตงขึ้น ไดแกรูปธรรมก็ตาม นามธรรมก็ตาม ในภูมิสาม ที่เกิดแตกรรม — Abhisaïkhata-saïkhàra: formation consisting of the karmaformed)3. อภิสังขรณกสังขาร (สังขารคือกรรมที่เปนตัวการปรุงแตง ไดแก กุศลเจตนา และอกุศลเจตนาทั้งปวงในภูมิสาม ไดในคํ าวา สังขาร ตามหลักปฏิจจสมุปบาท คือ [119] สังขาร3 หรือ [129] อภิสังขาร 3 — Abhisaïkharaõaka-saïkhàra: formation consisting inthe act of kamma-forming)4. ปโยคาภิสังขาร (สังขารคือการประกอบความเพียร ไดแกกํ าลังความเพียรทางกายก็ตามทางใจก็ตาม — Payogàbhisaïkhàra: formation consisting in exertion or impetus)Vism.527.วิสุทฺธิ.3/120.[186] สังคหวัตถุ 4 (ธรรมเครื่องยึดเหนี่ยว คือยึดเหนี่ยวใจบุคคล และประสานหมูชนไวในสามัคคี, หลักการสงเคราะห — Saïgahavatthu: bases of social solidarity; bases ofsympathy; acts of doing favours; principles of service; virtues making for groupintegration and leadership)1. ทาน (การให คือ เอื้อเฟอเผื่อแผ เสียสละ แบงปน ชวยเหลือกันดวยสิ่งของ ตลอดถึงให