พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

[181] 140พจนานุกรมพุทธศาสตรเวสารัชชะ 4 นี้ คูกับ ทศพล หรือ ตถาคตพล 10 (เรียกกันทั่วๆ ไปวา ทศพลญาณ ) เปนธรรมที่ทํ าใหพระตถาคต ทรงปฏิญญาฐานะแหงผูนํ า เปลงสีหนาทในบริษัททั้งหลาย ยังพรหมจักรใหเปนไป (Endowed with these four kinds of intrepidity, the Perfect Oneclaims the leader’s place, roars his lion’s roar in assemblies, and sets rolling theDivine Wheel.)ดู [323] ทศพลญาณ.M.I.71; A.II.8.ม.มู.12/167/144; องฺ.จตุกฺก.21/8/10.[181] ศรัทธา 4 (ความเชื่อ, ความเชื่อที่ประกอบดวยเหตุผล — Saddhà: faith; belief;confidence)1. กัมมสัทธา (เชื่อกรรม, เชื่อกฎแหงกรรม, เชื่อวากรรมมีอยูจริง คือ เชื่อวาเมื่อทํ าอะไรโดยมีเจตนา คือ จงใจทํ าทั้งรู ยอมเปนกรรม คือ เปนความดีความชั่วมีขึ้นในตน เปนเหตุปจจัยกอใหเกิดผลดีผลรายสืบเนื่องตอไป การกระทํ าไมวางเปลา และเชื่อวาผลที่ตองการจะสํ าเร็จไดดวยการกระทํ า มิใชดวยออนวอนหรือนอนคอยโชค เปนตน — Kamma-saddhà: belief inkamma; confidence in accordance with the law of action)2. วิปากสัทธา (เชื่อวิบาก, เชื่อผลของกรรม, เชื่อวาผลของกรรมมีจริง คือ เชื่อวากรรมที่ทํ าแลวตองมีผล และผลตองมีเหตุ ผลดีเกิดจากกรรมดี ผลชั่วเกิดจากกรรมชั่ว — Vipàkasaddhà:belief in the consequences of actions)3. กัมมัสสกตาสัทธา (เชื่อความที่สัตวมีกรรมเปนของของตน, เชื่อวาแตละคนเปนเจาของจะตองรับผิดชอบเสวยวิบากเปนไปตามกรรมของตน — Kammassakatà-saddhà: beliefin the individual ownership of action)4. ตถาคตโพธิสัทธา (เชื่อความตรัสรูของพระพุทธเจา, มั่นใจในองคพระตถาคต วาทรงเปนพระสัมมาสัมพุทธะ ทรงพระคุณทั้ง 9 ประการ ตรัสธรรม บัญญัติวินัยไวดวยดี ทรงเปนผูนํ าทางที่แสดงใหเห็นวา มนุษยคือเราทุกคนนี้ หากฝกตนดวยดีก็สามารถเขาถึงภูมิธรรมสูงสุดบริสุทธิ์หลุดพนได ดังที่พระองคไดทรงบํ าเพ็ญไวเปนแบบอยาง — Tathàgatabodhisaddhà:confidence in the Enlightenment of the Buddha)ศรัทธา 4 อยางนี้ มีมาในบาลีเฉพาะขอที่ 4 อยางเดียว (เชน องฺ.สตฺตก.23/4/3; A.III.3เปนตน) วาโดยใจความ ศรัทธา 3 ขอตน ยอมรวมลงในขอที่ 4 ไดทั้งหมดอนึ่ง ในขอ 3 มีขอธรรมที่มาในบาลีคลายกัน คือ กัมมัสสกตาญาณ (ปรีชาหยั่งรูความที่สัตวมีกรรมเปนของตน — knowledge that action is one’s own possession) เชน อภิ.วิ.35/822/443;Vbh.328.[182] สติปฏฐาน 4 (ที่ตั้งของสติ, การตั้งสติกําหนดพิจารณาสิ่งทั้งหลายใหรู เห็นตามความเปนจริง คือ ตามที่สิ่งนั้นๆ มันเปนของมัน — Satipaññhàna: foundations of mindfulness)