พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

[140] 114พจนานุกรมพุทธศาสตรvirtues for lay people)1. สัจจะ (ความจริง, ซื่อตรง ซื่อสัตย จริงใจ พูดจริง ทําจริง — Sacca: truth and honesty)2. ทมะ (การฝกฝน, การขมใจ ฝกนิสัย ปรับตัว, รูจักควบคุมจิตใจ ฝกหัดดัดนิสัย แกไขขอบกพรอง ปรับปรุงตนใหเจริญกาวหนาดวยสติปญญา — Dama: taming and trainingoneself; adjustment; self-development)3. ขันติ (ความอดทน, ตั้งหนาทํ าหนาที่การงานดวยความขยันหมั่นเพียร เขมแข็ง ทนทาน ไมหวั่นไหว มั่นในจุดหมาย ไมทอถอย — Khanti: tolerance; forbearance; perseverance)4. จาคะ (ความเสียสละ, สละกิเลส สละความสุขสบายและผลประโยชนสวนตนได ใจกวางพรอมที่จะรับฟงความทุกข ความคิดเห็น และความตองการของผูอื่น พรอมที่จะรวมมือ ชวยเหลือ เอื้อเฟ อเผื่อแผ ไมคับแคบเห็นแกตนหรือเอาแตใจตัว — Càga: liberality; generosity)ในธรรมหมวดนี้ ทมะ ทานมุงเอาดานปญญา ขันติ ทานเนนแงวิริยะ.S.I.215; Sn.189.สํ.ส.15/845/316; ขุ.สุ.25/311/361.[140] จักร 4 (ธรรมนํ าชีวิตไปสูความเจริญรุงเรือง ดุจลอนํ ารถไปสูที่หมาย — Cakka:virtues wheeling one to prosperity)1. ปฏิรูปเทสวาสะ (อยูในถิ่นที่ดี มีสิ่งแวดลอมเหมาะสม — Pañiråpadesavàsa: living ina suitable region; good or favourable environment)2. สัปปุริสูปสสยะ (สมาคมกับสัตบุรุษ — Sappurisåpassaya: association with goodpeople)3. อัตตสัมมาปณิธิ (ตั้งตนไวชอบ, ตั้งจิตคิดมุงหมายนํ าตนไปถูกทาง — Attasammàpaõidhi:setting oneself in the right course; aspiring and directing oneself in theright way)4. ปุพเพกตปุญญตา (ความเปนผูไดทํ าความดีไวกอนแลว, มีพื้นเดิมดี, ไดสรางสมคุณความดีเตรียมพรอมไวแตตน — Pubbekatapu¤¤atà: having formerly done meritoriousdeeds; to have prepared oneself with good background)ธรรม 4 ขอนี้ เรียกอีกอยางหนึ่งวา พหุการธรรม คือธรรมมีอุปการะมาก (virtues of greatassistance) เปนเครื่องชวยใหสามารถสรางสมความดีอื่นๆ ทุกอยาง และชวยใหประสบความเจริญกาวหนาในชีวิต บรรลุความงอกงามไพบูลย.A.II.32; D.III.276.องฺ.จตุกฺก.21/31/41; ที.ปา.11/400/293.[141] เจดีย 4 (สิ่งที่กอขึ้น, ที่เคารพบูชา, สิ่งที่เตือนใจใหระลึกถึง, ในที่นี้หมายถึง สถานที่หรือสิ่งที่เคารพบูชาเนื่องดวยพระพุทธเจาหรือพระพุทธศาสนา เรียกเต็มวา สัมมาสัมพุทธเจดีย หรือพุทธเจดีย — Cetiya: shrine; Buddhist monument; objects of homage)1. ธาตุเจดีย (เจดียบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ — Dhàtu-cetiya: a relic shrine; sepulchral