พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

หมวดเกิน 10 269[350]22. อัญญาตาวินทรีย (อินทรียแหงทานผูรูทั่วถึงแลว กลาวคือ ปญญาของพระอรหันต ไดแก อรหัตตผลญาณ — A¤¤àtàvindriya: perfect-knower faculty, i.e. knowledge ofthe Fruition of Arahantship)อินทรีย 22 นี้ ที่มาในพระสูตร มีกระจายอยูเปนหมวดๆ ในที่หลายแหง ไมครบทั้ง 22 ในที่เดียวกัน เฉพาะที่มาสํ าคัญไดแก อินทรียสังยุตต (สํ.ม.19/843-1089/256-318; S.V.193-243) สวนที่มาในพระอภิธรรม และปกรณพิเศษภายหลัง มี วิสุทธิมัคค และ อภิธัมมัตถสังคหะ เปนตน มีคํ าอธิบายโดยพิสดารVbh.122; Vism.491; Comp.175.อภิ.วิ.35/236/161; วิสุทฺธิ.3/72; สงฺคห.41.[350] ปจจัย 24 (ลักษณะหรืออาการแหงความสัมพันธระหวางสิ่งทั้งหลาย ที่สิ่งหนึ่งหรือสภาวธรรมอยางหนึ่ง เปนองคประกอบที่ชวยเอื้อ เกื้อหนุน คํ้ าจุน เปนเหตุ หรือเปนเงื่อนไขใหสิ่งอื่น หรือสภาวธรรมอยางอื่น เกิดขึ้น คงอยู หรือเปนไปอยางใดอยางหนึ่ง — Paccaya:condition; mode of conditionality or relation)1. เหตุปจจัย (ปจจัยโดยเปนเหตุ — Hetu-paccaya: root condition)2. อารัมมณปจจัย (ปจจัยโดยเปนอารมณ — ârammaõa-paccaya: object condition)3. อธิปติปจจัย (ปจจัยโดยเปนเจาใหญ — Adhipati-paccaya: predominance condition)4. อนันตรปจจัย (ปจจัยโดยเปนภาวะตอเนื่องไมมีชองระหวาง — Anantara-paccaya:immediacy condition)5. สมนันตรปจจัย (ปจจัยโดยเปนภาวะตอเนื่องทันที — Samanantara-paccaya:contiguity condition)6. สหชาตปจจัย (ปจจัยโดยเกิดรวมกัน — Sahajàta-paccaya: connascence condition)7. อัญญมัญญปจจัย (ปจจัยโดยอาศัยซึ่งกันและกัน — A¤¤ama¤¤a-paccaya: mutualitycondition)8. นิสสยปจจัย (ปจจัยโดยเปนที่อาศัย — Nissaya-paccaya: dependence condition)9. อุปนิสสยปจจัย (ปจจัยโดยเปนเครื่องหนุนหรือกระตุนเรา — Upanissaya-paccaya:decisive-support condition; inducement condition)10. ปุเรชาตปจจัย (ปจจัยโดยเกิดกอน — Purejàta-paccaya: prenascence condition)11. ปจฉาชาตปจจัย (ปจจัยโดยเกิดทีหลัง — Pacchàjàta-paccaya: postnascencecondition)12. อาเสวนปจจัย (ปจจัยโดยการซํ้ าบอยหรือทํ าใหชิน — âsevana-paccaya:repetition condition)13. กรรมปจจัย (ปจจัยโดยเปนกรรมคือเจตจํานง — Kamma-paccaya: kamma condition)14. วิปากปจจัย (ปจจัยโดยเปนวิบาก — Vipàka-paccaya: kamma-result condition)