พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

ฉักกะ — หมวด 6Groups of Six(including related groups)[261] คารวะ หรือ คารวตา 6 (ความเคารพ, การถือเปนสิ่งสํ าคัญที่จะพึงใสใจและปฏิบัติดวยความเอื้อเฟอ หรือโดยความหนักแนนจริงจัง, การมองเห็นคุณคาและความสํ าคัญแลวปฏิบัติตอบุคคลหรือสิ่งนั้นโดยถูกตอง ดวยความจริงใจ — Gàrava, Gàravatà: reverence;esteem; attention; respect; appreciative action)1. สัตถุคารวตา (ความเคารพในพระศาสดา — reverence for the Master) ขอนี้บางแหงเขียนเปน พุทธคารวตา (ความเคารพในพระพุทธเจา — Satthu-gàravatà: reverence for the Buddha)2. ธัมมคารวตา (ความเคารพในธรรม — Dhamma-gàravatà: reverence for the Dhamma)3. สังฆคารวตา (ความเคารพในสงฆ — Saïgha-gàravatà: reverence for the Order)4. สิกขาคารวตา (ความเคารพในการศึกษา — Sikkhà-gàravatà: reverence for the Training)5. อัปปมาทคารวตา (ความเคารพในความไมประมาท — Appamàda-gàravatà:reverence for earnestness)6. ปฏิสันถารคารวตา (ความเคารพในปฏิสันถาร — Pañisanthàra-gàravatà: reverencefor hospitality)ธรรม 6 อยางนี้ ยอมเปนไปเพื่อความไมเสื่อมแหงภิกษุ.A.III.330.องฺ.ฉกฺก.22/303/368.[262] จริต หรือ จริยา 6 (ความประพฤติปกติ, ความประพฤติซึ่งหนักไปทางใดทางหนึ่ง อันเปนปกติประจํ าอยูในสันดาน, พื้นเพของจิต, อุปนิสัย, พื้นนิสัย, แบบหรือประเภทใหญๆ แหงพฤติกรรมของคน — Carita, Cariyà: intrinsic nature of a person; characteristicbehaviour; character; temperament)ตัวความประพฤติเรียกวา จริยา บุคคลผูมีความประพฤติอยางนั้นๆ เรียกวา จริต1. ราคจริต (ผูมีราคะเปนความประพฤติปกติ, ประพฤติหนักไปทางรักสวยรักงาม — Ràgacarita:one of lustful temperament) กรรมฐานคูปรับสํ าหรับแก คือ อสุภะและกายคตาสติ2. โทสจริต (ผูมีโทสะเปนความประพฤติปกติ, ประพฤติหนักไปทางใจรอนหงุดหงิด — Dosacarita:one of hating temperament) กรรมฐานที่เหมาะ คือ พรหมวิหารและกสิณ โดยเฉพาะวัณณกสิณ3. โมหจริต (ผู มีโมหะเปนความประพฤติปกติ, ประพฤติหนักไปทางเขลา เหงาซึม เงื่องงง งมงาย — Moha-carita: one of deluded temperament) กรรมฐานที่เกื้อกูล คือ อานาปานสติ