พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

อัฏฐกะ — หมวด 8Groups of Eight(including related groups)[] ฌาน 8 ดู [10] ฌาน 8.[293] มรรคมีองค 8 หรือ อัฏฐังคิกมรรค (เรียกเต็มวา อริยอัฏฐังคิกมรรค แปลวา“ทางมีองคแปดประการ อันประเสริฐ” — Aññhaïgika-magga: the Noble Eightfold Path);องค 8 ของมรรค (มัคคังคะ — factors or constituents of the Path) มีดังนี้1. สัมมาทิฏฐิ (เห็นชอบ ไดแก ความรูอริยสัจจ 4 หรือ เห็นไตรลักษณ หรือ รูอกุศลและอกุศลมูลกับกุศลและกุศลมูล หรือเห็นปฏิจจสมุปบาท — Sammàdiññhi: Right View; RightUnderstanding)2. สัมมาสังกัปปะ (ดํ าริชอบ ไดแก เนกขัมมสังกัปป อพยาบาทสังกัปป อวิหิงสาสังกัปป —Sammàsaïkappa: Right Thought) ดู [69] กุศลวิตก 33. สัมมาวาจา (เจรจาชอบ ไดแก วจีสุจริต 4 — Sammàvàcà: Right Speech)4. สัมมากัมมันตะ (กระทํ าชอบ ไดแก กายสุจริต 3 — Sammàkammanta: RightAction)5. สัมมาอาชีวะ (เลี้ยงชีพชอบ ไดแก เวนมิจฉาชีพ ประกอบสัมมาชีพ — Sammà-àjãva:Right Livelihood)6. สัมมาวายามะ (พยายามชอบ ไดแก ปธาน หรือ สัมมัปปธาน 4 — Sammàvàyàma:Right Effort)7. สัมมาสติ (ระลึกชอบ ไดแก สติปฏฐาน 4 — Sammàsati: Right Mindfulness)8. สัมมาสมาธิ (ตั้งจิตมั่นชอบ ไดแก ฌาน 4 — Sammàsamàdhi: Right Concentration)องค 8 ของมรรค จัดเขาในธรรมขันธ 3 ขอตน คือ ขอ 3, 4, 5 เปน ศีล ขอ 6, 7, 8 เปนสมาธิ ขอ 1, 2 เปน ปญญา ดู [124] สิกขา 3; และหมวดธรรมที่อางถึงทั้งหมดมรรคมีองค 8 นี้ เปนอริยสัจจ ขอที่ 4 และไดชื่อวา มัชฌิมาปฏิปทา แปลวา ทางสายกลาง เพราะเปนขอปฏิบัติอันพอดีที่จะนํ าไปสูจุดหมายแหงความหลุดพนเปนอิสระ ดับทุกขปลอดปญหา ไมติดของในที่สุดทั้งสอง คือ กามสุขัลลิกานุโยค และอัตตกิลมถานุโยค ดู [15] ที่สุด 2; [204] อริยสัจจ 4D.II.312; M.I.61; M.III.251; Vbh.235.ที.ม.10/299/348; ม.มู.12/149/123; ม.อุ.14/704/453; อภิ.วิ.35/569/307.[294] ลักษณะตัดสินธรรมวินัย 8 หรือ หลักกํ าหนดธรรมวินัย 8(Dhammavinaya-jànanalakkhaõa: criteria of the Doctrine and the Discipline)