พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

[205] 156พจนานุกรมพุทธศาสตรดู [216] ขันธ 5; [74] ตัณหา 3; [293] มรรคมีองค 8; [124] สิกขา 3.Vin.I.9; S.V.421; Vbh.99.วินย.4/14/18; สํ.ม.19/1665/528; อภิ.วิ.35/145/127.[205] กิจในอริยสัจจ 4 (หนาที่อันจะพึงทํ าตออริยสัจจ 4 แตละอยาง, ขอที่จะตองปฏิบัติใหถูกตองและเสร็จสิ้นในอริยสัจจ 4 แตละอยาง จึงจะชื่อวารูอริยสัจจหรือเปนผูตรัสรูแลว —Ariyasaccesu kiccàni: functions concerning the Four Noble Truths)1. ปริญญา (การกําหนดรู เปนกิจในทุกข ตามหลักวา ทุกฺขํ อริยสจฺจํ ปริฺเยฺยํ ทุกขควรกําหนดรูคือ ควรศึกษาใหรู จักใหเขาใจชัดตามสภาพที่เปนจริง ไดแก การทําความเขาใจและกําหนดขอบเขตของปญหา — Pari¤¤à: comprehension; suffering is to be comprehended)2. ปหานะ (การละ เปนกิจในสมุทัย ตามหลักวา ทุกฺขสมุทโย อริยสจฺจํ ปหาตพฺพํ สมุทัยควรละคือ กําจัด ทําใหหมดสิ้นไป ไดแกการแกไขกําจัดตนตอของปญหา — Pahàna: eradication;abandonment; the cause of suffering is to be eradicated)3. สัจฉิกิริยา (การทําใหแจง เปนกิจในนิโรธ ตามหลักวา ทุกฺขนิโรโธ อริยสจฺจํ สจฺฉิกาตพฺพํนิโรธควรทําใหแจง คือ เขาถึง หรือบรรลุ ไดแกการเขาถึงภาวะที่ปราศจากปญหา บรรลุจุดหมายที่ตองการ — Sacchikiriyà: realization; the cessation of suffering is to be realized)4. ภาวนา (การเจริญ เปนกิจในมรรค ตามหลักวา ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา อริยสจฺจํ ภาเวตพฺพํมรรคควรเจริญ คือ ควรฝกอบรม ลงมือปฏิบัติ กระทําตามวิธีการที่จะนําไปสู จุดหมาย ไดแกการลงมือแกไขปญหา — Bhàvanà: development; practice; the path is to be followed ordeveloped)ในการแสดงอริยสัจจ ก็ดี ในการปฏิบัติธรรมตามหลักอริยสัจจ ก็ดี จะตองใหอริยสัจจแตละขอ สัมพันธตรงกันกับกิจแตละอยาง จึงจะเปนการแสดงและเปนการปฏิบัติโดยชอบ ทั้งนี้วางเปนหัวขอไดดังนี้1. ทุกข เปนขั้นแถลงปญหาที่จะตองทํ าความเขาใจและรูขอบเขต (ปริญญา) — statementof evil; location of the problem.2. สมุทัย เปนขั้นวิเคราะหและวินิจฉัยมูลเหตุของปญหา ซึ่งจะตองแกไขกํ าจัดใหหมดสิ้นไป(ปหานะ) — diagnosis of the origin.3. นิโรธ เปนขั้นชี้บอกภาวะปราศจากปญหา อันเปนจุดหมายที่ตองการ ใหเห็นวาการแกปญหาเปนไปได และจุดหมายนั้นควรเขาถึง ซึ่งจะตองทํ าใหสํ าเร็จ (สัจฉิกิริยา) — prognosisof its antidote; envisioning the solution.4. มรรค เปนขั้นกํ าหนดวิธีการ ขั้นตอน และรายละเอียดที่จะตองปฏิบัติในการลงมือแกปญหา (ภาวนา) — prescription of the remedy; programme of treatment.ความสํ าเร็จในการปฏิบัติทั้งหมด พึงตรวจสอบดวยหลัก [73] ญาณ 3 2Vin.I.10; S.V.422.วินย.4/15/20; สํ.ม.19/1666/529.