พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

[116] 104พจนานุกรมพุทธศาสตรsampatti: excellence of motive or intention)UdA.199.อุ.อ.251.[] สมาธิ 3 ดู [46–47] สมาธิ 3.[116] สรณะ 3 หรือ ไตรสรณะ (ที่พึ่ง, ที่ระลึก — Saraõa, Tisaraõa: the ThreefoldRefuge; Three Refuges; Threefold Guide) หมายถึงพระรัตนตรัย คือ พระพุทธเจา พระธรรม และพระสงฆ ดู [100] รัตนตรัยการนอมใจระลึกถึงคุณของพระรัตนตรัยนั้น เขาใจความหมายอยางถูกตอง และยึดถือเปนหลักแหงความประพฤติปฏิบัติหรือเปนเครื่องนํ าทางในการดํ าเนินชีวิต โดยยั้งใจจากอกุศลและนํ าจิตเขาสูกุศล เรียกวา สรณคมน ไตรสรณคมน หรือ ไตรสรณาคมน.Kh.1.ขุ.ขุ.25/1/1.[117] สังขตลักษณะ 3 (ลักษณะแหงสังขตธรรม คือสิ่งที่ปจจัยปรุงแตงขึ้น — Saïkhatalakkhaõa:characteristics of the conditioned; condition-marks of the conditioned)1. อุปฺปาโท ปฺายติ (ความเกิดขึ้น ปรากฏ — Uppàda: Its arising appears.)2. วโย ปฺายติ (ความดับสลาย ปรากฏ — Vaya: Its passing away or subsidenceappears.)3. ิตสฺส อฺถตฺตํ ปฺายติ (เมื่อตั้งอยู ความแปรปรากฏ — A¤¤athatta: Itpersisting, alteration or changeability appears.)A.I.152.องฺ.ติก.20/486/192.[118] อสังขตลักษณะ 3 (ลักษณะแหงอสังขตธรรม — Asaïkhata-lakkhaõa:characteristics of the Unconditioned)1. น อุปฺปาโท ปฺายติ (ไมปรากฏความเกิด — No arising appears.)2. น วโย ปฺายติ (ไมปรากฏความสลาย — No passing away appears.)3. น ิตสฺส อฺถตฺตํ ปฺายติ (เมื่อตั้งอยู ไมปรากฏความแปร — It persisting, noalteration appears.)A.I.152.องฺ.ติก.20/487/192.[119] สังขาร 3 1 (สภาพที่ปรุงแตง — Saïkhàra: formation; determination; function)1. กายสังขาร (สภาพที่ปรุงแตงกาย ไดแก อัสสาสะ ปสสาสะ คือ ลมหายใจเขาออก —Kàya-saïkhàra: bodily formation; bodily function)2. วจีสังขาร (สภาพที่ปรุงแตงวาจา ไดแก วิตกและวิจาร — Vacã-saïkhàra: verbalformation; verbal function)3. จิตตสังขาร (สภาพที่ปรุงแตงใจ ไดแก สัญญาและเวทนา — Citta-saïkhàra: mental