พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

[161] 124พจนานุกรมพุทธศาสตรaccordance with the monastic disciplinary code)2. อินทรียสังวรศีล (ศีลคือความสํ ารวมอินทรีย ระวังไมใหบาปอกุศลธรรมครอบงําเมื่อรับรูอารมณดวยอินทรียทั้ง 6 — Indriyasa§vara-sãla: restraint of the senses; sense-control)3. อาชีวปาริสุทธิศีล (ศีลคือความบริสุทธิ์แหงอาชีวะ เลี้ยงชีวิตโดยทางที่ชอบ ไมประกอบอเนสนา มีหลอกลวงเขาเลี้ยงชีพเปนตน — âjãvapàrisuddhi-sãla: purity of conduct asregards livelihood)4. ปจจัยสันนิสิตศีล (ศีลที่เกี่ยวกับปจจัย 4 ไดแกปจจัยปจจเวกขณ คือพิจารณาใชสอยปจจัยสี่ ใหเปนไปตามความหมายและประโยชนของสิ่งนั้น ไมบริโภคดวยตัณหา —Paccayasannissita-sãla: pure conduct as regards the necessities of life)Vism.16; Comp.212.วิสุทฺธิ.1/19; สงฺคห.55.[] ผล 4 ดู [165] ผล 4.[] พร 4 ดู [227] พร 5.[161] พรหมวิหาร 4 (ธรรมเครื่องอยูอยางประเสริฐ, ธรรมประจํ าใจอันประเสริฐ, หลักความประพฤติที่ประเสริฐบริสุทธิ์, ธรรมที่ตองมีไวเปนหลักใจและกํ ากับความประพฤติ จึงจะชื่อวาดํ าเนินชีวิตหมดจด และปฏิบัติตนตอมนุษยสัตวทั้งหลายโดยชอบ — Brahmavihàra:holy abidings; sublime states of mind)1. เมตตา (ความรัก ปรารถนาดีอยากใหเขามีความสุข มีจิตอันแผไมตรีและคิดทํ าประโยชนแกมนุษยสัตวทั่วหนา — Mettà: loving-kindness; friendliness; goodwill)2. กรุณา (ความสงสาร คิดชวยใหพนทุกข ใฝใจในอันจะปลดเปลื้องบํ าบัดความทุกขยากเดือดรอนของปวงสัตว — Karuõà: compassion)3. มุทิตา (ความยินดี ในเมื่อผูอื่นอยูดีมีสุข มีจิตผองใสบันเทิง กอปรดวยอาการแชมชื่นเบิกบานอยูเสมอ ตอสัตวทั้งหลายผูดํ ารงในปกติสุข พลอยยินดีดวยเมื่อเขาไดดีมีสุข เจริญงอกงามยิ่งขึ้นไป — Mudità: sympathetic joy; altruistic joy)4. อุเบกขา (ความวางใจเปนกลาง อันจะใหดํ ารงอยูในธรรมตามที่พิจารณาเห็นดวยปญญาคือมีจิตเรียบตรงเที่ยงธรรมดุจตราชั่ง ไมเอนเอียงดวยรักและชัง พิจารณาเห็นกรรมที่สัตวทั้งหลายกระทํ าแลว อันควรไดรับผลดีหรือชั่ว สมควรแกเหตุอันตนประกอบ พรอมที่จะวินิจฉัยและปฏิบัติไปตามธรรม รวมทั้งรูจักวางเฉยสงบใจมองดู ในเมื่อไมมีกิจที่ควรทํ า เพราะเขารับผิดชอบตนไดดีแลว เขาสมควรรับผิดชอบตนเอง หรือเขาควรไดรับผลอันสมกับความรับผิดชอบของตน — Upekkhà: equanimity; neutrality; poise)ผูดํ ารงในพรหมวิหาร ยอมชวยเหลือมนุษยสัตวทั้งหลายดวยเมตตากรุณา และยอมรักษาธรรมไวไดดวยอุเบกขา ดังนั้น แมจะมีกรุณาที่จะชวยเหลือปวงสัตวแตก็ตองมีอุเบกขาดวยที่จะมิใหเสียธรรม