พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

หมวด 5 169[229]2. วรรณะ คือ ความงามเอิบอิ่มผองใสนาเจริญตาเจริญใจ ไดแก ศีล (Vaõõa: beauty =moral conduct)3. สุขะ คือ ความสุข ไดแก ฌาน 4 (Sukha: happiness = the Four Meditative Absorptions)4. โภคะ คือ ความพรั่งพรอมดวยทรัพยสมบัติและอุปกรณตางๆ อันอํ านวยความสุขความสะดวกสบาย ไดแก อัปปมัญญา หรือพรหมวิหาร 4 (Bhoga: wealth = the Four BoundlessSublime States of Mind)5. พละ คือ กําลังแรงความเขมแข็งที่ทําใหขมขจัดไดแมแตกําลังแหงมาร ทําใหสามารถดําเนินชีวิตที่ดีงามปลอดโปรงเปนสุข บํ าเพ็ญกิจดวยบริสุทธิ์และเต็มที่ ไมมีกิเลสหรือความทุกขใดๆจะสามารถบีบคั้นครอบงํ า ไดแก วิมุตติ ความหลุดพน หมดสิ้นอาสวะ หรืออรหัตตผล (Bala:strength or power = the Final Freedom)D.III.77; S.V.147.ที.ปา.11/50/85; สํ.ม.19/700/198.[228] พละ 5 (ธรรมอันเปนกํ าลัง — Bala: power)องคธรรม 5 อยางในหมวดนี้ มีชื่อตรงกับ อินทรีย 5 จึงขอใหดูที่ [258] อินทรีย 5พละหมวดนี้เปนหลักปฏิบัติทางจิตใจ ใหถึงความหลุดพนโดยตรงD.III.239; A.III.10; Vbh.342.ที.ปา.11/300/252; องฺ.ปฺจก.22/13/11; อภิ.วิ.35/844/462.[229] พละ 4 (ธรรมอันเปนกํ าลัง, ธรรมอันเปนพลังทํ าใหดํ าเนินชีวิตดวยความมั่นใจ ไมหวั่นตอภัยทุกอยาง — Bala: strength; force; power)1. ปญญาพละ (กํ าลังปญญา — Pa¤¤à-bala: power of wisdom)2. วิริยพละ (กํ าลังความเพียร — Viriya-bala: power of energy or diligence)3. อนวัชชพละ (กํ าลังสุจริต หรือ กํ าลังความบริสุทธิ์, ตามศัพทแปลวา กํ าลังการกระทํ าที่ไมมีโทษ คือ มีกายกรรม วจีกรรม มโนกรรมบริสุทธิ์ เชนมีความประพฤติและหนาที่การงานสุจริต ไมมีขอบกพรองเสียหาย พูดจริง มีเหตุผล มุงดี ไมรุกรานใหรายใคร ทํ าการดวยเจตนาบริสุทธิ์ — Anavajja-bala: power of faultlessness, blamelessness or cleanliness)4. สังคหพละ (กํ าลังการสงเคราะห คือ การยึดเหนี่ยวนํ้ าใจคนและประสานหมูชนไวในสามัคคี— Saïgaha-bala: power of sympathy or solidarity) สงเคราะหดวยสังคหวัตถุ 4 คือ4.1 ทาน (การใหปน โดยปกติหมายถึง ชวยเหลือในดานทุนหรือปจจัยเครื่องยังชีพ ตลอดจนเผื่อแผกันดวยไมตรี อยางเลิศหมายถึงธรรมทาน คือ แนะนํ าสั่งสอนใหความรูความเขาใจ จนเขารูจักพึ่งตนเองได — Dàna: gift; charity; benefaction)4.2 เปยยวัชชะ (พูดจับใจ, = ปยวาจา คือ พูดดวยนํ้ าใจหวังดี มุงใหเปนประโยชน และรูจักพูดใหเปนผลดี ทํ าใหเกิดความเชื่อถือ สนิทสนม และเคารพนับถือกัน อยางเลิศหมายถึง หมั่นแสดงธรรม คอยชวยชี้แจงแนะนํ าหลักความจริง ความถูกตองดีงาม แกผูที่ตองการ —Peyyavajja: kindly speech)