พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

หมวด 5 165[222]ธรรมถูกตอง กํ าจัดความของใจสงสัยเสียได เมื่อเกิดธรรมสมาธิ คือความมั่นสนิทในธรรม ก็จะเกิดจิตตสมาธิ คือความตั้งมั่นของจิต — Dhamma-samàdhi: concentration of theDhamma; virtues making for firmness in the Dhamma)1. ปราโมทย (ความชื่นบานใจ ราเริงสดใส — Pàmojja: cheerfulness; gladness; joy)2. ปติ (ความอิ่มใจ, ความปลื้มใจ — Pãti: rapture; elation)3. ปสสัทธิ (ความสงบเย็นกายใจ, ความผอนคลายรื่นสบาย – Passaddhi: tranquillity;relaxedness)4. สุข (ความรื่นใจไรความของขัด — Sukha: happiness)5. สมาธิ (ความสงบอยูตัวมั่นสนิทของจิตใจ ไมมีสิ่งรบกวนเราระคาย — Samàdhi:concentration)ธรรม หรือคุณสมบัติ 5 ประการนี้ ตรัสไวทั่วไปมากมาย เมื่อทรงแสดงการปฏิบัติธรรมที่กาวมาถึงขั้นเกิดความสํ าเร็จชัดเจน ตอจากนี้ ผูปฏิบัติจะเดินหนาไปสูการบรรลุผลของสมถะ(คือไดฌาน) หรือของวิปสสนา แลวแตกรณี ดังนั้น จึงใชเปนเครื่องวัดผลการปฏิบัติขั้นตอนในระหวางไดดี และเปนธรรมหรือคุณสมบัติสํ าคัญของจิตใจที่ทุกคนควรทํ าใหเกิดมีอยูเสมอS.IV.350.สํ.สฬ.18/665-673/429-439.[221] ธรรมสวนานิสงส 5 (อานิสงสในการฟงธรรม — Dhammassavanànisa§sa:benefits of listening to the Dhamma)1. อสฺสุตํ สุณาติ (ยอมไดฟงสิ่งที่ยังไมเคยฟง, ไดเรียนรูสิ่งที่ยังไมเคยเรียนรู — He hearsthings not heard.)2. สุตํ ปริโยทเปติ (สิ่งที่เคยไดฟง ก็ทํ าใหแจมแจง เขาใจชัดเจนยิ่งขึ้น — He clearsthings heard.)3. กงฺขํ วิหนติ (แกขอสงสัยได, บรรเทาความสงสัยเสียได — He dispels his doubts.)4. ทิฏึ อุชุํ กโรติ (ทํ าความเห็นใหถูกตองได — He makes straight his views.)5. จิตฺตมสฺส ปสีทติ (จิตของเขายอมผองใส — His heart becomes calm and happy.)A.III.248.องฺ.ปฺจก.22/202/276.[222] นวกภิกขุธรรม 5 (ธรรมที่ควรฝกสอนภิกษุบวชใหมใหประพฤติปฏิบัติอยางมั่นคง,องคแหงภิกษุใหม — Navakabhikkhu-dhamma: qualities of a newly ordained monk;qualities which should be established in newly ordained monks)1. ปาติโมกขสังวร (สํ ารวมในพระปาฏิโมกข รักษาศีลเครงครัด ทั้งในสวนเวนขอหาม และทํ าตามขออนุญาต — Pàñimokkhasa§vara: restraint in accordance with themonastic code of discipline; self-control strictly in accordance with thefundamental training-rules)