พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

นวกะ — หมวด 9Groups of Nine(including related groups)[302] นวังคสัตถุศาสน (คําสอนของพระศาสดามีองค 9 — Navaïga-satthusàsana: theTeacher’s nine-factored dispensation; the Master’s ninefold teaching)1. สุตฺตํ (สูตร ไดแก พุทธพจนที่มีสาระเปนแกนรอยเรียงเรื่องหนึ่งๆ หมายเอาอุภโตวิภังค นิทเทสขันธกะ ปริวาร พระสูตรในสุตตนิบาต และพุทธวจนะอื่นๆ ที่มีชื่อวา สุตตะ หรือ สุตตันตะ กลาวงายคือ วินัยปฎก คัมภีรนิทเทสทั้งสอง และพระสูตรทั้งหลาย — Sutta: threads; discourses)2. เคยฺยํ (เคยยะ ไดแก ความที่มีรอยแกวและรอยกรองผสมกัน หมายเอาพระสูตรที่มีคาถาทั้งหมดโดยเฉพาะสคาถวรรคในสังยุตตนิกาย — Geyya: discourses mixed with verses; songs)3. เวยฺยากรณํ (ไวยากรณ ไดแก ความรอยแกวลวน หมายเอาพระอภิธรรมปฎกทั้งหมด พระสูตรที่ไมมีคาถา และพุทธพจนอื่นใดที่ไมจัดเขาในองค 8 ขอที่เหลือ — Veyyàkaraõa: proseexpositions)4. คาถา (คาถา ไดแก ความรอยกรองลวน หมายเอา ธรรมบท เถรคาถา เถรีคาถา และคาถาลวนในสุตตนิบาตที่ไมมีชื่อวาเปนสูตร — Gàthà: verses)5. อุทานํ (อุทาน ไดแก พระคาถาที่ทรงเปลงดวยพระหฤทัยสหรคตดวยโสมนัสสัมปยุตดวยญาณ พรอมทั้งขอความอันประกอบอยูดวย รวมเปนพระสูตร 82 สูตร — Udàna:exclamations; psalms; verses of uplift)6. อิติวุตฺตกํ (อิติวุตตกะ ไดแก พระสูตร 110 สูตร ที่ตรัสโดยนัยวา วุตฺตํ เหตํ ภควตา —Itivuttaka: Thus-said discourses)7. ชาตกํ (ชาดก ไดแก ชาดก 550 เรื่อง มีอปณณกชาดก เปนตน — Jàtaka: birth-stories)8. อพฺภูตธมฺมํ (อัพภูตธรรม หรือเรื่องอัศจรรย ไดแก พระสูตรที่วาดวยขออัศจรรย ไมเคยมีทุกสูตร เชน ที่ตรัสวา “ภิกษุทั้งหลาย ขออัศจรรยไมเคยมี 4 อยางนี้ หาไดในอานนท” ดังนี้เปนตน — Abbhåtadhamma: marvellous ideas)9. เวทลฺลํ (เวทัลละ ไดแก พระสูตรแบบถามตอบ ซึ่งผูถามไดทั้งความรูและความพอใจ ถามตอๆ ไป เชน จูฬเวทัลลสูตร มหาเวทัลลสูตร สัมมาทิฏฐิสูตร สักกปญหสูตร สังขารภาชนียสูตรและมหาปุณณมสูตร เปนตน — Vedalla: question-and-answer; catechetical suttas)คํ าวา นวังคสัตถุสาสน นี้ เปนคํ ารุนคัมภีรอปทาน พุทธวงส และอรรถกถาทั้งหลาย บางทีเรียกวา ชินสาสน บาง พุทธวจนะ บาง สวนในบาลีที่มาทั้งหลายเรียกวา ธรรม บาง สุตะ บางดู [51] สาสน หรือ ศาสนา 2.Vin.III.8; M.I.133; A.II.5; A.III.86.วินย.1/7/12; ม.มู.12/278/268; องฺ.จตุกฺก.21/6/8; องฺ.ปฺจก.22/73/98.