พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

หมวด 2 65[25]Unconditioned, i.e. Nibbàna)Dhs.193,244. อภิ.สํ.34/702/278; 907/354.[22] ธรรม 2 4 (สภาวะ, สิ่ง, ปรากฏการณ — Dhamma: things; states; phenomena)1. อุปาทินนธรรม (ธรรมที่ถูกยึด, ธรรมที่กรรมอันสัมปยุตดวยตัณหาและทิฏฐิเขายึดครองไดแก นามขันธ 4 ที่เปนวิบาก และรูปที่เกิดแตกรรมทั้งหมด — Upàdinna-dhamma: statesgrasped by craving and false view; grasped states)2. อนุปาทินนธรรม (ธรรมที่ไมถูกยึด, ธรรมที่กรรมอันสัมปยุตดวยตัณหาและทิฏฐิไมเขายึดครอง ไดแก นามขันธ 4 สวนนอกนี้ รูปที่มิใชเกิดแตกรรม และโลกุตตรธรรมทั้งหมด —Anupàdinna-dhamma: states not grasped by craving and false view; ungraspedstates)Dhs.211,255. อภิ.สํ.34/779/305; 955/369.[23] ธรรมคุมครองโลก 2 (ธรรมที่ชวยใหโลกมีความเปนระเบียบเรียบรอย ไมเดือดรอนและสับสนวุนวาย — Lokapàla-dhamma: virtues that protect the world)1. หิริ (ความละอายบาป, ละอายใจตอการทํ าความชั่ว — Hiri: moral shame; conscience)2. โอตตัปปะ (ความกลัวบาป, เกรงกลัวตอความชั่ว — Ottappa: moral dread)A.I.51; It.36. องฺ.ทุก.20/255/65; ขุ.อิติ. 25/220/257.[24] ธรรมทํ าใหงาม 2 (Sobhaõakaraõa-dhamma: gracing virtues)1. ขันติ (ความอดทน, อดไดทนไดเพื่อบรรลุความดีงามและความมุ งหมายอันชอบ — Khanti:patience: forbearance; tolerance)2. โสรัจจะ (ความเสงี่ยม, อัธยาศัยงาม รักความประณีตหมดจดเรียบรอยงดงาม — Soracca:modesty; meekness)Vin.I.349; A.I.94. วินย.5/244/335; องฺ.ทุก. 20/410/118.[] ธรรมที่พระพุทธเจาเห็นคุณประจักษ 2 ดู [65] อุปญญาตธรรม 2.[] ธรรมเปนโลกบาล 2 ดู [23] ธรรมคุมครองโลก 2.[25] ธรรมมีอุปการะมาก 2 (ธรรมที่เกื้อกูลในกิจหรือในการทํ าความดีทุกอยาง —Bahukàra-dhamma: virtues of great assistance)1. สติ (ความระลึกได, นึกได, สํ านึกอยูไมเผลอ — Sati: mindfulness)2. สัมปชัญญะ (ความรูชัด, รูชัดสิ่งที่นึกได, ตระหนัก, เขาใจชัดตามความเปนจริง —Sampaja¤¤a: clear comprehension)D.III.273; A.I.95.ที.ปา.11/378/290; องฺ.ทุก.20/424/119.