พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

หมวด 2 75[50][47] สมาธิ 3 (ความตั้งมั่นแหงจิต หมายถึงสมาธิในวิปสสนา หรือตัววิปสสนานั่นเอง แยกประเภทตามลักษณะการกํ าหนดพิจารณาไตรลักษณ ขอที่ใหสําเร็จความหลุดพน — Samàdhi:concentration)1. สุญญตสมาธิ (สมาธิอันพิจารณาเห็นความวาง ไดแก วิปสสนาที่ใหถึงความหลุดพนดวยกํ าหนดอนัตตลักษณะ — Su¤¤ata-samàdhi: concentration on the void)2. อนิมิตตสมาธิ (สมาธิอันพิจารณาธรรมไมมีนิมิต ไดแก วิปสสนาที่ใหถึงความหลุดพนดวยกํ าหนดอนิจจลักษณะ — Animitta-samàdhi: concentration on the signless)3. อัปปณิหิตสมาธิ (สมาธิอันพิจารณาธรรมไมมีความตั้งปรารถนา ไดแก วิปสสนาที่ใหถึงความหลุดพนดวยกํ าหนดทุกขลักษณะ — Appaõihita-samàdhi: concentration on thedesireless or non-hankering)ดู [107] วิโมกข 3.D.III.219; A.I.299; Ps.I.49.ที.ปา.11/228/231; องฺ.ติก.20/599/385; ขุ.ปฏิ.31/92/70.[48] สังขาร 2 (สภาพที่ปจจัยทั้งหลายปรุงแตงขึ้น, สิ่งที่เกิดจากเหตุปจจัย — Saïkhàra:conditioned things; compounded things)1. อุปาทินนกสังขาร (สังขารที่กรรมยึดครองหรือเกาะกุม ไดแกอุปาทินนธรรม — Upàdinnaka-saïkhàra:kammically grasped phenomena)2. อนุปาทินนกสังขาร (สังขารที่กรรมไมยึดครองหรือเกาะกุม ไดแกอนุปาทินนธรรมทั้งหมดเวนแตอสังขตธาตุ คือนิพพาน — Anupàdinnaka-saïkhàra: kammically ungraspedphenomena)ดู [22] ธรรม 2; [41] รูป 2; [119] สังขาร 3 1 ; [185] สังขาร 4 ดวย.AA.IV.50.องฺ.อ.3/223; วิภงฺค.อ.596.[49] สังคหะ 2 (การสงเคราะห — Saïgaha: aid; giving of help or favours; act ofaiding or supporting)1. อามิสสังคหะ (อามิสสงเคราะห, สงเคราะหดวยอามิส — âmisa-saïgaha: supportingwith requisites; material aid)2. ธัมมสังคหะ (ธรรมสงเคราะห, สงเคราะหดวยธรรม — Dhamma-saïgaha: aiding byteaching or showing truth; spiritual aid)A.I.91.องฺ.ทุก.20/393/115.[50] สัจจะ 2 (ความจริง — Sacca: truth)1. สมมติสัจจะ (ความจริงโดยสมมุติ, ความจริงที่ขึ้นตอการยอมรับของคน, ความจริงที่ถือตามความกํ าหนดหมายตกลงกันไวของชาวโลก เชนวา คน สัตว โตะ หนังสือ เปนตน —