Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Xesús Ferro Ruibal, Xacinta Varela Martínez. Fraseoloxía e paremioloxía nos escritos do P. Martín Sarmiento (1695-1772)nacionales, y es de mucho peso que siendo francés, y con voto, dé la primacía alos españoles.(§ 4895) Tengo los dichos proverbios pérsicos, los árabes, los hebreos, losrabínicos, los griegos, los latinos, los españoles, los italianos, los franceses, losingleses, los cambrobritanos, y de los españoles tengo la colección de seis milque juntó Juan Malara. El padre Bluteau trae los adagios portuguesesesparcidos en su Vocabulario. Y mucho (161r) antes, en el suyo, los habíajuntado aparte el padre Pereyra. Como el idioma gallego no se imprime, notengo la colección de los adagios y refranes gallegos que se hablan, y daríaalgo de bueno por tenerla, para hacer curiosas combinaciones.(§ 4896) Desde luego, aseguro que la mayor parte de los proverbios o refranesportugueses serán vulgares en el centro de Galicia, y que en la conquistapasaron a Portugal con la lengua. Es preciso distinguir entre hablarse solo unalengua; en hablarse y escribirse; y en hablarse, escribirse e imprimirse. Loúltimo es pura materialidad para las lenguas, y el escribirse también esmaterialidad para que una lengua sea viva y se hable. (SARMI-660//MONTEAGUDO (2008): IV, 109-110).1.3. Presentación e análiseÉ ben sabido que unha parte moi substantiva da brillante lírica medieval hispana,profana e relixiosa, dos séculos XIII-XV fíxose en lingua galega, dentro e fóra deGalicia. Pero tamén é sabido que no séc. XVI consolídase un proceso político deeliminación da lingua galega do uso formalizado e da transmisión escrita. Legalmente efóra dalgunhas matizacións puntuais 4 , isto seguiu así ata a Constitución de 1978, que,en parte, foi tamén froito maduro dun traballo cultural e político que dende o séculoXIX viñan realizando persoas e sociedades galegas. Sarmiento, entre 1762 e 1772, foi oiniciador de todo: nesa liña hai que entender esas súas palabras: Como el idiomagallego no se imprime, no tengo la colección de los adagios y refranes gallegos que sehablan, y daría algo de bueno por tenerla.Frei Martín Sarmiento é o iniciador do rexurdimento galego, aínda que a súa obra estácase toda en castelán (e, en boa parte, inédita), porque el só escribía para responder aconsultas de persoas concretas e nunca para publicar. Pero Sarmiento non só é un dosprimeiros filólogos modernos de Europa e o primeiro filólogo galego, senón que na súafina atención ós asuntos máis heteroxéneos, sempre se demora nas implicaciónslingüísticas de calquera deles. ¿Por que? Porque Sarmiento pensaba que a lingua éesencialmente oral e que a lingua escrita é unha derivación de interese secundario. Estacita é interesante polo feito de que un francés xa detecta no século XVII algo que se percibe no séculoXXI: que se usan menos refráns en Francia do que na Península Ibérica. E este detalle non lle pasadesapercibido a Sarmiento no século XVIII.4 Galicia votou o 28.6.1936 un Estatuto de Autonomía que devolvía a plena oficialidade á lingua galega peroo inicio da guerra civil ós poucos días (18.7.1936) truncou esa recuperación e mesmo fixo máis difícil arecuperación iniciada. Na Lei de Educación de 1970 admitiuse a posibilidade (nunca suficientementedesenvolvida) da súa utilización no ensino.102 Cadernos de Fraseoloxía Galega 14,2012, 99-163. ISSN 1698-7861