Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Xesús Ferro Ruibal e e Xacinta Varela Martínez: Fraseoloxía e e paremioloxía galega nos nos escritos do do P. P. Martín Sarmiento (1695-1772)el Oriente y sine teste 47 ? Se debían consultar antes lo que han escrito los malayos,malabares, mongoles, persas, mahometanos, etc. (SARMI-660: 5149; Monteagudo 4, 164).TFG. De longas vías saen longas mentiras (RODGO-3:416). A mentira e o señor, canto máislonxe, mellor (23911:287).2.5.8. En Domaio non entra nem fidalgo a cabalo nem carro ferrado. [1770]. Pocoantes de Domayo, viniendo del poniente, está una cuesta que llaman la Borna 48 . Viene aser un disforme cúmulo de peñascos unos sobre otros al modo de un montón de nueces.Casi es intransitable para caballerías y carros; así es proverbio que en Domayo no entra“nem fidalgo á cabalo, nem carro ferrado”. No obstante yo pasé esa Borna en una mula,aunque con mucho trabajo. (SARMI-7:377,433v).TFG. En Domaio non entra nen fidalgo a cabalo nen carro ferrado.(LOREN7052). Sospeitamosque a presenza do refrán de Sarmiento nun traballo de J. Lorenzo sobre o carro é resultado dasúa erudición, máis ca de recolleita propia en 1974: de feito el é o único que o recolle. E unhaintensa pescuda in situ tampouco o dá como vivo 49 . Pero a idea de lugar inaccesible reapareceno cantigueiro popular como defecto de certos lugares, sen que poidamos certificar quecorresponda a unha realidade e que non sexa unha simple invectiva creada sen fundamentopolos veciños, porque moi semellante encontrámolo en cantigas populares, constituíndo unexemplo máis da interacción entre o refraneiro popular e o cantigueiro popular. Son estas:N'aldea de Palavea / non entra carro ferrado, / sinón o de Mantiñán / c'unha porca pol-o rabo.(PERZBA2062). Niste lugar de Facós / non entra carro ferrado /se nono trae o Manoel / co burriñopolo rabo. (LOREN21470). No lugar de Fradalvite / non entra carro ferrado / se nono trai Elisiña /co burriño polo rabo. (LOREN21496). No lugar de San Martiño / non entra carro ferrado, / peroentra o Cachapelo / cunha xata polo rabo. (24402, 0883). No curro de Carolina / non entra carropechado; / solo entra Carolina/ co seu porco polo rabo. (23911:073). Na aldea da Fontela / nonentra carro de toxo / por causa de Rosariña, / que ten o peliño roxo. (BLADO3655) 50 .2.5.9. O ome cordo, ao leme. [1762-1772] De esto se debe instruir a los marineros para quepor sí mismos puedan hacer la estima o el juicio práctico, in aestimatione prudentum dela longitud o distancia y no fiarse de estimas lastimosas de algunos que se meten aestimar sin saber cosa de náutica. En Galicia es adagio de marineros: Ô ome cordo aoleme —leme es ‘el timón’ en gallego. Dice el adagio que el hombre que hubiere en elnavío reputado por cuerdo, prudente y juicioso, a ese se le debe encargar que asista47 “sen testemuña (que o acredite)”.48 Debemos a Salvador Otero Castro a información de que a zona da Borna é penedía e, aínda hoxe, bastantedifícil de transitar, se se vai monte a través. É o lugar onde está situado o célebre petróglifo da Borna, queparece representar unha embarcación. Pero hoxe hai vías de comunicación por baixo e por riba (a estradaque vai de Rande a Moaña e o corredor do Morrazo) que unen con facilidade os núcleos poboados e quelevan ó Golf Domaio e a Chan de Arquiña e a outros lugares interesantes dese monte.49 Salvador Castro infórmanos de que unha muller de 55 anos lle dixo que lle parecía lembra-lo uso desterefrán, sendo ela nena, pero cun significado non real senón metafórico: 'que os homes non son de fiar, quefachendean moito co cabalo ou co carro e logo nada', pero esta testemuña, malia presentar o contrarrefráncorrespondente referido ás mulleres (En Domaio nin as flores en mulleres as mellores), non lle ofreceabsoluta confianza porque a nai octoxenaria da informante non lembraba para nada o refrán. Ainformación vén confirmada por unha intensa pescuda entre os veciños da zona feita tamén por CarlosRúa, Xosefa Martínez, Manuel Pérez Rúa e Jesús de la Torre.50 Palavea (San Vicenzo de Elviña, A Coruña), Facós (en San Vicente de Lobeira, Lobeira), Fradalvite (SanTrocado de Santa Comba, Lobeira), San Martiño (algún lugar da Terra Cha), O curro da Carolina(probablemente é un lugar imaxinario para unha cantiga ideada en Pantón alusiva á famosísima actrizCarolina, La Bella Otero, de nome real Agustina Otero Iglesias: Valga 4.11.1968 - Nice 10.4.1965).Fontela debe ser algún lugar próximo a Pontevedra (en Vigo, Tomiño, Gondomar ou Forcarei).Cadernos de Fraseoloxía Galega 14,2012, 99-163. ISSN ISSN 1698-7861127