Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Xesús Ferro Ruibal, Xacinta Varela Martínez. Fraseoloxía e paremioloxía nos escritos do P. Martín Sarmiento (1695-1772)A sardiña e a muller, pequeniña. (CAJARA87). Muller, pequeniña como unha sardiña.(VSACO:491, 12752)Razóns: A sardiña i-a muller, pequeniña, se pode ser, que canto máis pequeniña, millor ten quesaber. (RODGO-3:318) (VSACO:681, 18100). A sardiña e a muller, pequeniñas se pode ser, quecanto máis pequeniñas, mellor teñen que saber. (GONPE:034). A sardiña no panel: pequeniña eben feitiña, así quer se-la muller. (GONPE:035) (GONPE:093). A sardiña pequeniña, como salta nopanel, pequeniña e ben feitiña así quer ~ debe se-la muller. (GONPE:035) (GONPE:093). // Amuller amais a sardiña, escóllea pola pequeniña. (VSACO:488, 12695). A muller e a sardiña, polamáis pequeniña (23911:251) (21112:018) (21112:034) (20310:30).Outras razóns: A muller e a sardiña, a máis pequeniña - mentres a alta se baixa, a pequenavarre a cociña. (MAREVA:44); A muller e a sardiña, por pequeniña: mentras a grande se baixa, apequena varre a casiña. Ambas ideas recoge la canción popular: “A sardiña pequeniña / comosalta no panel; / pequeniña e ben feitiña / así quer ser a muller”. (VSACO:488, 12696); A muller ea sardiña, pola máis pequeniña: mentres a grande se baixa, a pequena varre a cociña.(21002);..., a pequeniña varre a cociña. Outra variante: a razón aquí é de índole diversa á que seofrece no anterior. (210070103);..., mentras a grande se baixa, a pequena varre a casa e coce eamasa. (VSACO:488, 12697).Diverxentes: A muller e a sardiña, pola máis pequeniña, pero non a miña (23911:251);..., delgadae pequeniña. (GONPE:034);..., gordiña e pequeniña. (GONPE:034), A muller e a sardiña, nin damaior nin da máis pequeniña. (GONPE:034). ;..., a máis pequeniña; dando volta á folla, alta e*golosa. Ambas ideas recoge la canción popular: A sardiña pequeniña / como salta no panel; /pequeniña e ben feitiña / así quer ser a muller. (VSACO:488, 12696).Comentario. Este refrán, que, referido á muller, quizais represente unha estética hoxe enmutación 44 , é un dos que teñen alta frecuencia no TFG (máis de 100 entradas) pero connumerosas variantes. Curiosamente a versión de Sarmiento só a recolle GONPE:035 e aí taméncoa variante Da muller e da sardiña, nin a maior, nin a máis pequeniña. (GONPE:035). Haialgunha excepción 45 .2.5.7. De longas terras, longas mentiras. [1772] (§ 5149) Pero yo me acomodo al dichoportugués: de longas terras, longas mentiras. A esos escritores baladrones que mientensin suelo 46 de sus hazañas en el Oriente, se les debe poner en la portada de sus novelas ylibros de caballería el proverbio hic Rhodus, hic Saltus. Haced de caso que acá enEspaña está el Oriente. ¿En dónde están esas valentías y fazañas? Si de lo que ha pasadoacá en España y Europa (de lo que hay historias fidedignas fundadas con testigos devista) mienten tan desaforadamente, ¿qué se podrá creer de lo que cuentan han hecho en44 Algúns paremiólogos recollen a razón que dan os usuarios: “porque do malo, pouco” (41816); “Non todoten porque ser grande”. (44247); “porque, coma as sardiñas, canto máis miúdas, máis substanciosas esabrosas (36614); “porque as mulleres de pequena estatura son, en cambio laboriosas, espertas,perspicaces ó revés dos homes, que xa sabes que se di que ‘Home pequeno, fol de veneno’ (43210); e osportugueses din que A mulher e a sardinha, quanto maior, mais daninha. Mulher como a franga caiba namanga. (CARVALHO:1,106)45 Nótese que A sardiña, pequeniña. (VSACO:488, 12696). A troita i-a sardiña, pola máis pequeniña. Encuanto a la trucha, se opone al que dice que La mentira y la trucha, cuanto mayor, mejor. Frecuentementehemos visto preferir la pequeña a la grande. (VSACO:682, 18119) A mentira i-a troita, canto máisgrande, millor se escoita (VSACO:682, 18116).46Esperaríamos mentir sin duelo (mentir sen do, sen medida) pero o certo é que en castelán se rexistra mentirsin suelo ni duelo, que en 1851 utilizou José Bartolomé Gallardo en Zapatazo a zapatilla y a su falsobuscapié, segundo nos informa o CORDE (http://corpus.rae.es)126 Cadernos de Fraseoloxía Galega 14,2012, 99-163. ISSN 1698-7861