12.07.2015 Views

Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Xesús Ferro Ruibal, Xacinta Varela Martínez. Fraseoloxía e paremioloxía nos escritos do P. Martín Sarmi<strong>en</strong>to (1695-1772)Com<strong>en</strong>tario. Como se ve, a forma exactam<strong>en</strong>te literal non se conserva pero a idea está b<strong>en</strong>expresada <strong>en</strong> cantigas populares dos tempos fortes da emigración estacional ou duradeira.Cando a crise económica deixa de ser conxuntural e se fai estrutural, só os cidadáns con máis<strong>en</strong>erxía, os máis decididos e val<strong>en</strong>tes, romp<strong>en</strong> ese nó gordiano emigrando. A emigración é unhadecisión moi radical e moi dolorosa e isto evid<strong>en</strong>cia que sempre emigran os mellores, os máisvaliosos; e por iso a emigración é unha grave sangría <strong>para</strong> o país emisor e unha transfusión desangue novo <strong>para</strong> o país receptor, aínda que este non sempre sexa capaz de percibilo em<strong>en</strong>osprece e nalgúns casos combata os inmigrantes. A óptica do refrán é a inversa: se oemigrante inxectase no propio país a <strong>en</strong>erxía que pon na fuga e na austerísima aclimatación aun novo ritmo económico, probablem<strong>en</strong>te o país rexurdiría. Por todo iso, a emigración é unhadecisión que t<strong>en</strong> un balance final dubidoso e o refrán expresa esa dúbida.3.3.3. A donde irà el buey, que no arè? - Al matadero. [1772]. (§ 1520) En el Mogol haypocos caballos, y así, se val<strong>en</strong> de los bueyes <strong>en</strong> lugar de ellos. Pón<strong>en</strong>les albarda <strong>para</strong> queporte<strong>en</strong> cargas y les pon<strong>en</strong> silla <strong>para</strong> ir a caballo <strong>en</strong> ellos; y dic<strong>en</strong> que son muy veloces.Parece que allí logró el buey lo que tanto apetecía el perezoso buey de Horacio: “Optatephippia bos piger; optat arare caballus”. La voz ephippia (super Equum) significa ‘lasilla de mula o de caballo’: ‘el caballo apetece arar, y el buey apetece que le pongan sillao albarda’. Alude Horacio a que ninguno está cont<strong>en</strong>to con su suerte. Felices los bueyesdel c<strong>en</strong>tro de Castilla, que ni aran ni sirv<strong>en</strong> de caballerías. Hace tiempo que cuando oigoel refrán “¿A donde irá el buey que no are?”, respondo prontam<strong>en</strong>te: “A Castilla”.¿Quién ha t<strong>en</strong>ido la culpa de que aquel refrán pasase de cierto a falso? (SARMI-660:1520;Monteagudo: 2, 15).[1762-1772] A la pregunta que se hace, <strong>en</strong> castellano: A donde irà el buey, que no arè?acompaña la respuesta: al matadero. yo respondo: a Castilla; despues que vi arar latierra, o arañarla, con mulas. La dixe, y conoc<strong>en</strong> todos, que esa mal introducida practica,es una de las causas del atraso de la agricultura. Estoy aturdido de que, estando tanpalmario, y evid<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> juan de avieta, <strong>en</strong>su tratado de la fertilidad de España, desde lapag. 346, el tanteo de lo que cuesta labrar con mulas, ô con bueyes; y del infinito util deestos, superior à el de aquellas; aya qui<strong>en</strong> are con mulas. Esa practica perniciosa seconserva <strong>en</strong>tre los que quier<strong>en</strong> hacer obst<strong>en</strong>tacion de que pose<strong>en</strong> muchas tierraslabradias; y que ni cultiban, ni pued<strong>en</strong> cultivar. Asi, ins<strong>en</strong>siblem<strong>en</strong>te se bà acabando lacria del ganado bacuno, y del ganado cavallar. Quejanse los soldados, de que está muydeteriorada la cria de los cavallos <strong>en</strong> Andalucia. Por otra parte, alli no ay cria de mulas.Y <strong>en</strong> las Castillas, por la cria de tantas mulas, es corta la cria de cavallos; y à no ser porla barbara fiesta de toros, seria mas corta la cria del ganado vacuno. (SARMI-660:6857).[1752]. A esta desigualdad de poseer solos 25 vezinos, el territorio compet<strong>en</strong>te, <strong>para</strong> 150, sesiguio, como arbitrio, <strong>para</strong> cultivar tanta Tierra la 2ª peste, que aun hoy dura deintroducir Mulas, <strong>en</strong> la Labranza, mas <strong>para</strong> arañar, que <strong>para</strong> arar la Tierra. Y como estainaudita necedad se usa <strong>en</strong> el C<strong>en</strong>tro de España, y no <strong>en</strong> los extremos, <strong>en</strong> donde solo elBuey, es, como siempre el Compañero del Labrador; pareze que las Castillas hanpadecido mas <strong>en</strong> la dicha Peste del año 1348. Desde <strong>en</strong>tonces acà, ti<strong>en</strong>e categoricarespuesta, la antigua pregunta: A donde irà el Buey; que no are? Y es la que yo doy,quando oigo el Adagio: A Castilla. (SARMI-14:126v).TFG. Este é un dos refráns máis est<strong>en</strong>didos no uso, <strong>para</strong> expresa-lo tema da resignación; eesta int<strong>en</strong>sidade de uso explica a exist<strong>en</strong>cia de todo tipo de variantes semánticas e gráficas, <strong>en</strong>forma afirmativa, exclamativa ou interrogativa. O boi foi <strong>en</strong> Galicia a <strong>en</strong>erxía que movía toda aagricultura e boa parte do transporte e, por iso, converteuse <strong>en</strong> refer<strong>en</strong>te visible da resignación142 Cadernos de Fraseoloxía Galega 14,2012, 99-163. ISSN 1698-7861

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!