12.07.2015 Views

Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Xesús Ferro Ruibal, Xacinta Varela Martínez. Fraseoloxía e paremioloxía nos escritos do P. Martín Sarmi<strong>en</strong>to (1695-1772)cambio, xa explicita que designa aves difer<strong>en</strong>tes 33 ; cousa que tamén testifican GonzálezReboredo 34 e, <strong>para</strong> o Grove, Enriquez Salido (xa que no Grove tamén designa o corvo, Corvuscorax); <strong>en</strong> Vilar de Ortelle (Pantón) din que é o paxaro que lle anuncia a morte a alguén (cun piartristón, picando na v<strong>en</strong>tá onde dorme, estando na cima da casa) pero que, por derivación, taménse aplica a aquela persoa que anda sempre anunciando mala sorte (ORTELLE) 35 . En definitiva, orefrán de Sarmi<strong>en</strong>to (cavar, cavar, <strong>para</strong> <strong>en</strong>terrar) dista moito das onomatopeas que ofrec<strong>en</strong>Valladares (huiu, huhu, bahu, puhu) e os modernos ornitólogos (uu uu, u-u-u ) e, polo tanto, esterefrán prosopopeico debe ter orixe nun relato perdido de literatura oral.2.4.2. Fágamelo vostede con as perniñas largas, que o quero <strong>para</strong> tecelán. [1762-1772]Así como el Rey no hace verídicos, justos, económicos, doctos ni virtuosos, sino que losdebe suponer tales <strong>para</strong> el acierto de la elección, con más razón el padre de empleoperpetuo que <strong>en</strong>g<strong>en</strong>dra un hijo no puede afianzar que será apto <strong>para</strong> el empleo, y más sies mayorazgo, o como ridiculizan algunos, mayorasno, por la analogía de trago ytrasno. Permítase un chiste idéntico, aunque no del todo muy honesto. Una tejedoragallega que estaba <strong>en</strong> congreso con un hombre, le suplicaba que le <strong>en</strong>g<strong>en</strong>drase el hijocon esta gallega expresión: “Fágamelo vostede con as perniñas largas, que o quero<strong>para</strong> tecelán”. Al tejedor llaman tecelán los gallegos. Si fuese heredera de algún oficiode pluma diría: “Con las uñas largas, que le quiero <strong>para</strong> escribano”. Lo mismo sepodrá aplicar a otro de los oficios de arriba que sean perpetuos y hereditarios (SARMI-660:4003; Monteagudo:3, 152).TFG. Frase proverbial que non figura no TFG.Com<strong>en</strong>tario. As costureiras tullían as pernas, de traballar<strong>en</strong> s<strong>en</strong>tadas no chan; os teceláns e astecelás, <strong>en</strong> cambio, tíñanas sempre <strong>en</strong> movem<strong>en</strong>to 36 . A Sarmi<strong>en</strong>to resúltalle moi actual esuxestiva esa frase proverbial do tempo del e mesmo a desautomatiza <strong>para</strong> recreala. Algunhascantigas populares, aínda que <strong>en</strong> contexto moi difer<strong>en</strong>te, pres<strong>en</strong>tan ideas algo parecidas, comaestas que dini: Ábreme a porta, María, /se non vouche polas tellas; /teño o fillo com<strong>en</strong>zado/voulle facer as orellas (FRAGU:4,003).2.4.3. Manda o rey que joeir<strong>en</strong>, que p<strong>en</strong>eir<strong>en</strong>, que amas<strong>en</strong>, que se abrac<strong>en</strong>. [1762-1772] (§ 4877) Lo mismo me ha sucedido a mí, aun sin salir de la l<strong>en</strong>gua gallega que hemamado. Pondré aquí el caso, que aunque alude a mi niñez, espero que será muyinstructivo <strong>para</strong> gallegos, castellanos y portugueses cargados de letras y de barbas.Si<strong>en</strong>do yo niño, había un juego de niños y se reducía a ponerse <strong>en</strong> círculo un número d<strong>en</strong>iños, pero siempre nones. V<strong>en</strong>ía a <strong>para</strong>r <strong>en</strong> que se abrazase uno con otro, y el que nohallaba con qui<strong>en</strong> abrazarse, por ser nones, ese perdía. Para eso t<strong>en</strong>ían cuatroexpresiones. La primera decía así: Manda o rey, cuxueir<strong>en</strong>. De este modo, y33 Paxaro da morte “Paxaro s.m. Pájaro. Nombre común a todas las aves de los paserincos. -Paxaroabelleiro. Abejaruco. -Paxaro da morte, lechuza y más g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te el cárabo o autillo. V. Curuxa.”(CARRÉ-4:585).34 “Con el nombre de animales, como perra peregrina o paxaro da morte, se designan, <strong>en</strong> Galicia, algunos<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> cuya definición no hay acuerdo unánime” (GONRE: 21,104).35 Información que debemos ó etnógrafo, fraseólogo e párroco de Vilar de Ortelle Xosé Val Val.36 No cantigueiro popular galego fálase das pernas tullidas, delgadas ou torcidas da costureira: Costureira,no-na quero; tecelana, xa m'a dan; /teñ<strong>en</strong> as pernas tullidas /d'estar á carón d'o chan. (PERZBA1148).(CABAN-4:550). (LIS1360). Costureira non a quero, / tecelana non ma dan; / teñ<strong>en</strong> as pernas delgadas /de estar de carón do chan.(23911:037). Costureira non a quero, /tecelana xa ma dan, /teñ<strong>en</strong> as pernastorcidas /de estar a carón do chan. (COTA3023). Amores da costureira /non as queiras meu irmán /quetén as pernas tulleitas d'andar arrastro do chan.(SCHU:1,2,117f). A pulga é tecelana, /o piollo faill'ascanelas; /válgate mil diablos, pulga, /casi che treman as pernas (BLADO:3378).120 Cadernos de Fraseoloxía Galega 14,2012, 99-163. ISSN 1698-7861

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!