12.07.2015 Views

Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Xesús Ferro Ruibal e e Xacinta Varela Martínez: Fraseoloxía e e paremioloxía galega nos nos escritos do do P. P. Martín Sarmi<strong>en</strong>to (1695-1772)1977,252). En cambio o paxaro laverca (Alauda arv<strong>en</strong>sis) é ave 16 que vive <strong>en</strong> dunas, cultivos ebaldíos, que aniña no chan, pero que voa baixo, asc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>do <strong>en</strong> espiral, deixándose ver esobre todo escoitar, cun canto longo e moi sonoro 17 (canto do que hai na Rede moitasgravacións 18 ) e mesmo parece que cun certo exhibicionismo. E, cando remata de cantar,desc<strong>en</strong>de ó chan <strong>en</strong> vertical. O feito de non ser animal que viva nas cidades (arv<strong>en</strong>sis queredicir “de campo”) é o único que pode empalmar co concepto de “rústico”. Avelina Valladaresdescríbea así: A montesa laverquiña, /Susp<strong>en</strong>dida no aire estribillando 19 . Pero ese voar ecantar longam<strong>en</strong>te e exhibíndose é o que xustifica a actual acepción de “Moi espelido, moifalador e que se mete <strong>en</strong> todo” que dá o DRAG e eses outros significados figurados de “persoalixeira, viva de x<strong>en</strong>io, de ollos vivos; persoa lista e aguda ou descarada e car<strong>en</strong>te de vergoña,que predomina no TFG. Hai outras aves coma o pardal ou a pomba que non son máis discretospero, por eses misterios da creación fraseolóxica, non chegaron a converterse <strong>en</strong> <strong>para</strong>digmasdo descaro coma a laverca 20 .2.2.3.1. Ter pan e porco. [1762-1772] (§ 1677) En Galicia sucederá eso pocas veces porqueallí ni hay grandes rebaños de cabras, ni de ganado vacuno, ovejuno, caballar y mular, nihay grandes piaras de cerdos. Y, con todo eso, el todo del Reino de Galicia abundainfinito de todos aquellos ganados, porque abunda de infinitos que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> poco de cadauno. (§ 1678) Para ponderar que un labrador [67v] gallego lo pasa bi<strong>en</strong>, se dice de élque t<strong>en</strong> pan e porco <strong>para</strong> todo el año. (SARMI-660:1677-8; Monteagudo: 2,54).2.2.3.2.Ter pan e porco. [1762-1772]... duas tantum res anxius optat, panem, et circ<strong>en</strong>ses.La expresion: panem, et circ<strong>en</strong>ses: corresponde al dicho español de muchas provincias,aficionadas á toros; quando apetec<strong>en</strong> pan y toros. Este dicho no corre <strong>en</strong> Galicia; sinòotro mejor que dice, pan è porco; como que es feliz el que alli ti<strong>en</strong>e pan, è porco;<strong>en</strong>t<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do por el pan, el alim<strong>en</strong>to diario; como Christo nos <strong>en</strong>seña: panem nostumquotidianum da nobis hodie. (SARMI-660:6894 ).2.2.3.2. Ter pan e porco e carro ferrado. [1762-1772] Cuatro clases resultan de labradores.La primera, de los que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> tierras propias cuantas por sí mismos pued<strong>en</strong> trabajar <strong>en</strong>un año y criar el ganado solo proporcionado a sus tierras. De estos se dice <strong>en</strong> Galiciaque ti<strong>en</strong><strong>en</strong> pan e porco e carro ferrado. La segunda es de los labradores que, not<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do tierras proprias, cultivan las aj<strong>en</strong>as <strong>en</strong> arri<strong>en</strong>do y a r<strong>en</strong>ta. La tercera es de los16 http://www.google.es/search?q=alauda+arv<strong>en</strong>sis&hl=es&rlz=1T4ACPW_esES376ES388&prmd=imvns&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ei=HDPuT6XsII-DhQf5loGGDQ&ved=0CFMQsAQ&biw=1024&bih=59417 http://www.youtube.com/watch?v=dklySeR0Qohttp://www.youtube.com/watch?feature=<strong>en</strong>dscre<strong>en</strong>&NR=1&v=s4uDd8iF_aE18 http://www.x<strong>en</strong>o-canto.org/species/Alauda-arv<strong>en</strong>sis19 Cucos, chascos, bubelas, anduriñas, /Gaios, patos, maceiros e ruliñas, /Paspallás, carniceiras, gorrións./O sirín e o pardillo atrás non quedan. /Do xilguero namoran os gorxeos, /Co aqueles seus graciososcontoneos /Mirando, xa pr ' aquí, xa pr ' acolá. /E, a seu cabo, a montesa laverquiña, /Susp<strong>en</strong>dida no aireestribillando, /Vai seus cantos tamén repinicando, /Sin celos conocer, nin vanidá. /Aquí ònse de noite <strong>en</strong>todos sitios /Resonantes atruxos, cantinelas: /Son os mozos que van prás espadelas /Coas mozas ó seránpaliquear. (VALLADARES-Avelina 2000:96).20 O veterinario Pedro B<strong>en</strong>av<strong>en</strong>te, a qu<strong>en</strong> debemos esta información, t<strong>en</strong>nos dito que lle produce intriga estaarbitraria atribución de características psicolóxicas humanas ós animais: que a laverca se consideredescarada pero o pardal e a pomba non; ou que o cabalo sexa prototipo de nobreza m<strong>en</strong>tres o burro éo defalta de intelix<strong>en</strong>cia; e de cal será nesta humanización a responsabilidade de pintores e literatos comaEsopo, Fedro, Molière ou Samaniego cando p<strong>en</strong>samos <strong>en</strong> que ó burro lle soou a frauta por casualidade.Cadernos de Fraseoloxía Galega 14,2012, 99-163. ISSN ISSN 1698-7861113

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!