İş ve Meslek Danışmanlığı Eğitim Kitabına ... - Türkiye İş Kurumu

arası dolaşımda iş bulma sıkıntısı çekmeyen işgörenler için mümkün olmaktadır. Çalışanların çok büyük bir
oranı bu özellikleri taşımadığı için sınırsız kariyer yaklaşımının yeterliliği ve kuşatıcılığı tartışılmaktadır. Sınırsız
kariyer anlayışının tüm yük ve sorumluluğu bireylere yüklediği, niteliği düşük çalışanları dikkate almadığı gibi
konularda eleştirilmektedir.
6. Kariyer Sorunları
Bireyler kariyerlerinin değişik aşamalarında bazı kariyer sorunlarıyla karşılaşabilirler. Bu sorunlar bireyin
bulunduğu kariyer aşamasından kaynaklanabileceği gibi, cinsiyet, her iki eşin çalışması ve teknik özellikleri
yüksek bir işteneticiliğe geçiş gibi sebeplerden kaynaklanabilir.
Kişinin çalışma yaşamına başladığı ilk dönemlerde beklentiler ile gerçeklerin uyuşmaması önemli bir kariyer
sorunu olarak karşımıza çıkar (Greenhaus, 1987, s. 122). Örgüte yeni katılan birey, okul eğitimi sırasında
öğrendikleri ile örgütsel gerçekler arasındaki farklılıkları gördükçe kariyerin ilk dönemi uyum sorunlarıyla
geçebilmektedir. Örgütsel sosyalleşme süreci bu dönemdeki uyum sorununu aşmak için en önemliçözüm
yollarından birisidir. Ayrıca kişilerin öğrencilik yıllarında iş yaşamını yakından tanıyabilecekleri faaliyetlere
katılmaları (kısmi zamanlı çalışma, staj vb) iş yaşamı ile ilgili daha gerçekçi beklentiler içine girmelerine,
dolayısıyla uyum sorununu daha az yaşamalarını sağlamaktadır.
Kariyer düzleşmesi ve bilgi-beceri eskimesi kariyer ortasında karşılaşılaniki önemli sorundur (Greenhaus,
1987, s. 168-170). Kariyer düzleşmesi, bazen kişi için örgüt içi ilerleme imkanı kalmaması veya önünün tıkalı
olmasından kaynaklanabilir. Bilgi beceri eskimesinin temelinde ise kişinin okul eğitiminden sonra yeni
gelişmeleri izlememesi yer alır. Özellikle günümüzde bilginin hızla artması ve mevcut bilgi ve becerilerin kısa
sürede eskimesi bireylerde yetmezlik sorununa neden olabilmektedir. Örgüt içi ilerleme imkanının kalmaması
durumunda bireydeki düzleşme sorununu aşmakta örgütün sorumluluğu daha fazladır. Ancak bilgi-beceri
eskimesi öncelikle bireyin kendi çabasıyla gidermesi gereken bir sorundur.
Gözden düşme örgütsel kariyerin geç dönemde karşılaşılan bir diğer kariyer sorunudur. Emekliliğin
yaklaşması ile birlikte, bazı bireylerde artık örgütün eskisi kadar kendisini önemsemediği, görüşlerine değer
vermediği psikolojisi oluşabilmektedir. Bu psikolojinin hakim olduğu bireyin işe ve örgüte katkısı azalmaktadır.
Bu psikolojiye sahip bireylere, kendilerinin örgüt için hala önemli oldukları hissini verebilmek bu sorunu
azaltmaktadır.
Çalışma yaşamında kadınların sayısının artmasıyla birlikte cinsiyete bağlı kariyer sorunları da önemli bir
tartışma alanı olmuştur (Aytaç, 1997, s. 220). Özellikle örgütlerin üst kademelerinde çalışan kadın yönetici
sayısının azlığı sıkça dile getirilmektedir. Cam tavan sendromu olarak isimlendirilen bu sorunun gelişmiş
ülkeler için de hala geçerli olduğu bilinmektedir. Cam tavan sendromu, üst kademelere yükselen kadınların
önüne konulan, keyfi, görünmez ve yapay engelleri ve ayrımcılığı ifade etmektedir. Cam tavan sendromu;
erkeklerin koyduğu engeller, kişinin kendisinin koyduğu engeller ve kadınların birbirine koyduğu engeller
olarak üç grupta toplanabilir (Örücü, Kılıç ve Kılıç, 2007, s. 117-135). Burada kadınların birbirlerine koydukları
engellerin başında kadınların birbirlerini çekememeleri (Kraliçe arı sendromu); kadınların karşılaştıkları bir
diğer sorundur. Bu kariyer sorunun temelinde ise, kadınların tepe yönetimde ‘tek kadın’ olmayı bir başarı ve
ayrıcalık göstergesi olarak algılaması ve bu seviyelerde başka kadınların bulunmasını istememesidir.
Cinsiyete bağlı kariyer sorunları bağlamında dile getirilmesi gereken sorunlar arasında, kadınların
kariyerlerinde daha fazla araların (ınkıta) olması, ücret adaletsizliği ve ailedeki sorumluluklarının fazlalığı
sayılabilir.
273