İş ve Meslek Danışmanlığı Eğitim Kitabına ... - Türkiye İş Kurumu

Cümle, bir düşünceyi, bir fikri, bir duyguyu, bir dileği, bir olayı tam olarak bir hüküm halinde bildiren kelime
grubu olarak tanımlanmaktadır. Kaç kelime ile olursa olsun, isteklerimizi tamam olarak anlatabilmişsek bir
cümle yapmış oluruz (Kuşçu, 2010).
4.2.1. Konuşma yetersizlikleri
Konuşma yetersizliklerini şu şekilde sıralanabilir:
Çekingenlik: Kimi kişiler bir takım eksiklerinin ortaya çıkmasından, bunlarla alay edilmesinden, rezil olacağı
düşüncesinden veya iyi hazırlanamadıklarından konuşmadan kaçınırlar.
Yerel ağızla konuşmak: Kişi okul çağından önce dinlemeyi ve konuşmayı edinmiştir. Yani, çocuk
konuşmayı bilir; ancak konuşmasında yerel ağız unsurları görülebilir. İlköğretimde yerel ağızdan standart
Türkçeye geçilir. Bu geçişte okuma ve yazmanında payı vardır. Konuşmada dikkat edilmesi gereken en
önemli durum yerel ağızdır (Yıldız vd., 2008)
Sesi ayarlamak: Nefeslerini doğru kullanmak konuşmanın kalitesi açısından önemlidir. Nefes ayarlaması
olmazsa konuşmaların duyulmasında güçlük çekilir ya da cümleyi ortadan kesip tekrar nefes alınır. Bu nefes
alış sırasında söyleyecekler unutabilir. Söylemeye devam edilince de anlatım kopuk olur ve muhatapların
dikkati dağılabilir.
Gereksiz söz söyleme: Kişiler, kural bilmeme, doğru nefes alamama, kavrama eksikliği, anlatım
yetersizliği, heyecan, dikkat dağılması gibi birçok nedenle gereksiz söz söyler. Bunların en çok bilinenleri; aa,
ıı, eee, mmm, gibi seslerle şey, sonra, ondan sonra, yani gibi kelimeleri yinelerler.
Gereksiz beden hareketleri yapma: Konuşma becerisi ile beden dili arasındaki ilişkide bilinmesi gereken
temel ilkelerden biri de beden dilinin kişiye özgü olduğudur. Beden dili şahsa özgüdür, kişiye ait beden dili,
kişinin kendinde olumlu etki gösterirken aynı hareketleri yapan bir başkasında olumsuz etki gösterebilir.
Önemli olan kişinin doğal davranmasıdır. Yapmacıklık konuşmada hemen fark edilir ve hem konuşmacı hem
de dinleyici üzerinde olumsuz etki yapar. Beden dilinde doğal olmak ve aşırıya kaçmamak gerekir.
Dağınık konuşma: Genellikle konusuna hâkim olamayan konuşmacılar dağınık konuşurlar. Çünkü yeterli
bilgileri ve buna bağlı olarak da konuşmayla ilgili bir planları yoktur. Konuşmadan önce bir hazırlık yapmak,
bir kağıda konuşacağımız konu ile ilgili kısa notlar almak ya da konuşacaklarımızı beynimizde bir sıraya
koymak, rahat ve etkili bir konuşma yapmamıza olanak sağlayacaktır. Dağınık konuşan birisi dinleyiciler
üzerindeki etkisini kısa sürede kaybeder ve boşa konuşmuş olur. Böyle konuşmalar can sıkıntısına ve zaman
kaybına sebep olmaktan ileri gidemez.
Kişiler heyecan, hazırlıksızlık, bilgisizlik, anlatımda yetersizlik, kavramada eksiklik gibi nedenlerden dolayı
konuşmalarını dağıtırlar. Buna bir de dinleyicilerin ilgisizliği eklenirse konuşmacı konuşmasını toparlamakta
güçlük çeker. Konudan da uzaklaşabilir ( Yıldız vd., 2008).
Bilindiği gibi, konuşma sırasında zihin sürekli çalışır. Bu kapsamda söylenecek düşünceyi belirler, daha sonra
söylenecek cümleyi hazırlar, söyledikleri arasında ilgi kurar, neden-sonuç ilişkisine bakar, nesnelerin ve
kavramlarının karşılığı olan sözcükleri bulur. Bütün bu yoğun ve hızlı etkinlikler için zihin sessizliğe muhtaçtır.
Eğer konuşan insan heyecanlı ise, zihin de yukarıda açıklanan düşünme sırasını izleyemez. Bu yüzden kişi,
dağınık konuşur. Kavramların karşılığı olmayan sözcükler ve cümleler söyler, bazı cümleleri de yarım bırakır.
Konuşmada sükunet, kendine güven dağınıklıktan kurtulmak için başlıca şarttır (Demirel, 2006).
Dil bozuklukları: Organik, psikolojik ve sosyal sebeplere bağlı olarak bazı kişilerde dilin farklı yönleriyle ilgili
eksiklik ve kusurlar ortaya çıkabilir. Dil bozukluklarını kekemelik, atlama, pelteklik, tutukluluk olarak
sıralayabiliriz (Calp, 2007).
595