İş ve Meslek Danışmanlığı Eğitim Kitabına ... - Türkiye İş Kurumu

4. Stres
Stres günlük hayatta birçok kişinin sıklıkla kullandığı bir terim olmakla birlikte, kişisel anlamının yanında
örgütsel anlam da taşıyan bir kavramdır. Bu nedenle strese tek bir tanım yapmak mümkün olmamıştır. Stres
kimi zaman çevreden gelen bir uyarıcıya verilen tepki, kimi zaman uyarıcının kendisi, kimi zaman ise hem
uyarıcı hem de uyarıcıya verilen tepkinin karışımı olarak tanımlanır (Erdoğan, 1999).
4.1. Stresin Nedenleri
Stres belirli bir seviyeye kadar olduğu müddetçe hayatı anlaşılır kılan bir faktördür. Örneğin hayatına heyecan
katması beklenilen bir olay karşısında kişi istenilen düzeyde heyecan yaşıyorsa, bu yeniliğin ona yaşattığı
olağan ve makul olan strestir (Gregson, 2000, s.3). Şayet stres kabul edilebilir düzeyin üzerindeyse kişide
olumsuz etki yaratır. Stresi yaratan sebepler fiziksel, duygusal ve örgütsel olmak üzere 3 grup altında
toplanabilir (Erdoğan, 1999).
4.1.1. Fiziksel nedenler
Fiziksel stres faktörleri kişiyi fiziksel olarak etkileyen dış faktörlerdir. Vücudun iç dengesini bozan faktörler
strese sebep olabilir. Örneğin yaşanılan yerin ya da çalışılan mekanın aşırı sıcak veya soğuk olması, dışsal
sebeplerden ötürü hasta olmak ve hastalığın kişi üzerinde yarattığı olumsuz etki vs. stresin fiziksel
faktörlerine örnek olarak gösterilebilir.
4.1.2. Duygusal nedenler
Duygusal stres faktörleri ise dış etkenlere bağlı olmaksızın, kişinin beynindeki bazı kimyasal süreçler
nedeniyle oluşan düşünce ve endişelerdir. Kişiyi o şekilde düşünmeye itecek bir neden olmaksızın ortaya
çıkan bu düşünceler, kişinin kendini kötü hissetmesine, dolayısıyla strese sebep olur. Örneğin, hiçbir sebep
yokken kişinin onu kimsenin sevmediğini düşünmesi, patronunun onu işten çıkaracağını düşünmesi, eşinin
vefat edeceği düşüncesi vs. kişiyi olumsuz yönde etkileyen duygusal stres faktörleridir. Kişiyi strese sokan bu
tarz gerçekliği olmayan düşüncelerden çok, bu düşüncelerin olabilme ihtimalidir. Bir bakıma kişiyi strese
sokan sebep kişinin bizzat kendisidir. Kişilerde duygusal gerilime sebep olan faktörler 4 grup altında
toplanabilir: zaman baskısı, sezgiler, durumsal belirsizlik ve etkileşim.
Zaman Baskısı
Zaman kavramının önemi kişiden kişiye değişir. Bazı insanlar için yapmak istedikleri işi planladıkları zamanda
yapamamak büyük bir hayal kırıklığı iken, bazı insanlar böyle bir durumdan etkilenmezler. Yapmak
istediklerini planladıkları zamanda yapamayan insanlar için zamanı verimli kullanamamak strese yol açan bir
faktördür. Bu nedenle bu tarz insanların zamanı stres faktörü olmaktan çıkarabilmeleri için yapacakları işlerde
çok iyi planlama yapmaları gerekmektedir.
Sezgiler
Kişinin olacağına dair bir belirti olmadığı halde, olumsuz bir olayın olacağına inanması, ya da yaklaşan bir
olayı yanlış algılaması nedeniyle oluşan stres sezgi kaynaklı strestir. Örneğin kişi patronuyla iyi anlaştığı ve
işini iyi yaptığı halde, işten çıkarılacağını düşünür ve bu düşünce kişide stres yaratır. Sınava çok iyi
360