İş ve Meslek Danışmanlığı Eğitim Kitabına ... - Türkiye İş Kurumu

İnsan kulağı kendi dışında oluşan birçok sesi aynı anda algılamaktadır. Kulağa sesin gelmesi işitmeyi, bu sesi
anlamlandırma çabası da dinlemeyi tanımlanmaktadır. İstem dışı gelen her ses işitme potansiyeli içine girer
fakat sese mana verme çabası dinleme etkinliğidir. Yani işitilen her seste dinleme yoktur, fakat dinlenilen her
seste işitme vardır (Kuşçu, 2010).
Dinleme kişinin tercihine bağlı olarak, seçerek ve isteyerek algıladığı sesler bütünüdür. “Konuşan kişinin
vermek istediği mesajı, pürüzsüz olarak anlayabilme ve söz konusu uyarana karşı tepkide bulunabilme
etkinliğidir” (Demirel, 1999). İnsan her şeyi işitebilir, fakat beyinde işitme-yorum alanı denilen bir merkeze
gelmekte, o merkezde daha önce toplanmış bilgilerle karşılaştırıldıktan sonra dinleme merkezi tarafından
anlaşılmaktadır. Demek ki dinleme eyleminin gerçekleşebilmesi için insanın iradesiyle seçme yapması
gerekiyor. İşte insanın seçerek dinleyebilmesi için sesler arasındaki farkı hızla kavrayabilecek bir yeteneğe
ulaşması gerekiyor. Onun içindir ki “dinleme”, dört temel dil becerisi arasında sayılır. Dinleme olmadan öteki
beceriler gelişememektedir (Özbay, 2005).
4.1.2. Dinleme davranışında görme
Dinleme yalnız işitme ile gerçekleşmez. Dinlemenin etkili unsurlarından biri de “görme” dir. Görme, tepkilerin
oluşmasında, alıcının mesajı daha etkili anlamasında veya mesajı göndericinin iletmek istediğini tam ve doğru
olarak sunmasında işitmeyi tamamlayacak olan bir öğedir. Yıldız vd. (2008), zaman faktörünün sabit
tutulması halinde insanların;
Okuduklarının %10’unu,
İşittiklerini %20’sini,
Gördüklerinin %30’unu,
Görüp-işittiklerinin %50’sini,
Söylediklerinin %70’ini hatırladıklarını belirtmektedir.
Dinlemede ses tek başına yeterli değildir. İnsan dinlediği kişiyi görmek de ister. Konuşmacının jest ve
mimikleri ile söyledikleri arasındaki tutarlılık, görme sayesinde anlaşılmaktadır (Yıldız vd., 2008).
4.1.3. Dinlemeyi engelleyen sebepler
Dinlemeyi engelleyen sebepleri dinleyici ve konuşmacı açısından iki farklı yönden inceleyebiliriz. Bu kapsamda
dinleyici açısından iyi dinlemeyi engelleyen sebepler aşağıda sıralanmıştır (Göğüş, 1995):
İşitme organında birtakım problemleri olmak.
Dinlemenin bir anlama ve öğrenme için elzem bir beceri olduğunu kavramamış olmak.
Psikolojik bakımdan dinlemeye hazır olmamak veya konuya ilgi duymamak.
Konuşanın giyinişini, davranışları, kelimeleri ve söyleyişiyle fazlasıyla ilgilenmek, konuşanın ses
tonuna, örneklerine takılıp ana konudan uzaklaşmak.
Konuşan kişiyi sevmemek, küçük görmek.
Çevredeki eşyaya göz dikerek ve yanındaki konuşmalara kulak kabartarak kendi dikkatini
dağıtmak.
İçinde bulunulan çevreye ve topluma yabancı olmak.
Rahat oturmamış olmak, uykusuz olmak, hasta bulunmak, sindirim güçlüğü çekmek, havanın
çok sıcak ya da soğuk oluşu.
Konuşma başlamadan önce yaşanmış olan bir olayın (bir oyun, tartışma, kaza, kavga…), bir
üzüntünün etkisinden kurtulamamak.
591