İş ve Meslek Danışmanlığı Eğitim Kitabına ... - Türkiye İş Kurumu

üzerinde bıraktığı etkidir. Tepkiden elde edilen doyumun, davranışın tekrar edilme sıklığını artıracağını
böylelikle uyarıcı-tepki ilişkisinin pekiştirildiğini belirtmiştir. Tatminsizlik durumunda ise kişi yeni alternatiflere
yönelerek, yeni bir deneme-yanılma uyarıcı-tepki bağını güçlendirdiği ve pekiştirdiği yolundaki ilkesi” etki
yasası olarak tanımlanmıştır. Ayrıca uyarıcı-tepki bağının, aynı uyarıcı ve aynı tepkinin birlikte tekrar tekrar
ortaya çıkması ile güçleneceğine ve tepkide meydana gelecek bir azalmanın bu bağı zayıflatacağına ilişkin
egzersiz yasası tanımını geliştirmiştir. Sonuç olarak Thorndike, ödül ya da başarının, ödüllendirilmiş
davranışın öğrenilmesini arttıracağını; öte yandan ceza ve başarısızlığın, ilgili davranışı yineleme eğilimini
azaltacağını belirtmiştir (Elden, 2003, s. 8).
Davranışçı Yaklaşımın kurucusu John Watson, deneysel uygulamaları ve hayvan psikolojisi ilkelerini, insana
uygulamak istemiştir. Ruh, bilinç gibi kavramlar gerçekliği olmayan ve eski yanlış felsefelerden kalma terimler
olarak kabul etmiş ve bunları reddetmiştir. Bunun sonucunda insan davranışını, etki ve tepki açısından
objektif şekilde gözlemlenebilen bir etkinlik olarak ele almıştır (Schultz ve Schultz, 2007). Bu bağlamda
herhangi bir bebeği alıp, nasıl bir yetişkin olması isteniyorsa, o şekilde yetiştirebileceğini iddia etmiştir. Diğer
bir ifade ile doğru ortam koşullarını sağlayarak, ebeveynlerin çocuklarının kişiliğini belirleyebileceğini öne
sürmüştür. Watson’ın söz konusu iddiaları, ünlü filozof John Locke’un “boş levha” felsefesi ile benzerlik
göstermektedir. Locke, insanın doğduğunda zihninin boş bir levha ya da temiz bir kağıt parçası gibi
olduğunu, yaşanan deneyimlerin boş levhayı doldurarak karakteristik özellikleri oluşturduğunu belirtmiştir.
Locke, doğuştan gelen özellikleri reddederek, çevrenin insan kişiliğini belirlediğini vurgulamıştır. Skinner
(1971) ise, bir kişinin dünyaya göre davranmadığını, dünyanın kişiye göre hareket ettiğini ekleyerek,
davranışçı yaklaşımın temel aldığı “adil ve mutlu bir çevre, adil ve mutlu bireylerin oluşmasına yardımcı olur”
kabulünü desteklemiştir (McAdams, 2009).
Davranışçılara göre çevre davranışı öğrenme yoluyla şekillendirmektedir. Bireylerin kişiliğini belirleyen ne
öğrendikleri ile ilişkilidir. Bu süreçte bireyleri öğrenmeye motive eden etken ise haz alma ve acıdan kaçma
isteğidir. Faydacılık felsefesi ile ortak yönleri olan davranışçılık, insanlara haz veren durum ve eylemleri iyi,
acı veren durumları ise kötü olarak tanımlamıştır. Bu doğrultuda, öğrenmenin temel amacı, daha fazla haz
almak ve daha az acı yaşamak olarak ifade edilmiştir (McAdams, 2009, s. 68). Nesnel bir bilim olmak için tüm
ruhsal kavram ve terimleri reddeden davranışçı yaklaşım, davranışa neden olan ve davranışı takip eden
uyarıcıları gözleyerek öğrenmeyi açıklamaya çalışmıştır. Davranışçılar için uyaran ve bu uyarana organizmanın
verdiği tepki önemlidir. Uyaran ile tepki arasındaki etkileşimde zihinsel süreçler gözlemlenebilir olmadığından
önem taşımamaktadır (Selçuk, 2001, s. 123).
Davranışçı yaklaşımın öncelikli araştırma konularını; kaslarla ilgili hareketler, iç salgı bezi tepkileri gibi
davranış verileri oluşturmuştur. Davranışın nesnel olarak incelenmesinin, belirli bir tepki öncesindeki
uyarıcının tahmin edilmesine imkan vereceği iddia edilmiştir. Bu durum, davranışçılığın en önemli
faydalarından biri olarak kabul edilmiştir. Yani uyarıcı-tepki ilişkilerinin tamamen tanımlanması sonucu, insan
davranışı istenen şekilde yönlendirilebilecektir. Bunun sonucunda tepkiler için iki farklı sınıflandırma
yapılmıştır. Birincisi, doğrudan gözlemlenebilir açık tepkiler ve iç organların hareketleri gibi örtük tepkilerdir.
Örtük ifadesini kullanmasına rağmen, organizmanın içindeki hareketlerin çeşitli araçlarla gözlemlenebilir hale
geleceğini vurgulamıştır. İkinci sınıflamada ise doğuştan gelen öğrenilmemiş tepkiler yani refleksler ve
öğrenilmiş tepkiler ifadelerini kullanmıştır (Schultz ve Schultz, 2007).
Watson içgüdüler ve kalıtımla gelen yeteneklerin olmadığını ileri sürmüş ve yetişkinliğin çocukluk
koşullanmalarının bir ürünü olduğunu belirtmiştir. Bu nedenle öğrenme, davranışçı yaklaşımın en fazla
odaklandığı konulardan biri haline gelmiştir. Öğrenme kuramlarının önemli bir kısmının davranışçı psikologlar
291