İş ve Meslek Danışmanlığı Eğitim Kitabına ... - Türkiye İş Kurumu

Mantığa Bürüme
Kaygı ve anksiyete ile başa çıkmanın bir başka yolu, gerçeği değiştirerek, benliği koruma çabasıdır. Mantığa
bürüme, istenmeyen istek, davranış ya da sonuçların farklı ve mantıklı gerekçelerle açıklanmaya çalışılmasıdır
(Hjele ve Ziegler, 1976, s. 49). Örneğin; işten çıkarılan kişinin, “maaşı azdı”, “ulaşım çok zordu”, “terfi imkanı
yoktu” gibi gerekçelerle durumu açıklamasıdır.
Karşıt Tepki Geliştirme
Kişinin, rahatsızlık duyduğu duygu ve düşünceleri sadece reddetmeyip aynı zamanda bu duygu ve
düşüncelerin aksi yönünde tutum ve davranışlar geliştirmesidir (BİLTEK, 2011). Karşıt tepki geliştirme ile kişi,
sakındığı düşüncenin kabul edilemez olduğuna inanıp, o kavramın ne kadar yanlış olduğunu kendi kendine
kanıtlamaya çalışır (Burger, 2006, s. 84). Cinsel isteklerinden rahatsız olan bir kişinin, pornografinin
engellenmesine yönelik eylemlere öncülük etmesi bu tür savunma mekanizmasına örnek olabilir.
Reddetme
Reddetmede kişi, gerçeğe dair herhangi bir bilince sahip olsa da kaygı yaratan uyaranın varlığını reddederek
yok saymaktadır (BİLTEK, 2011). Örneğin; sınav sonuçları açıklandı ve kötü bir not alındı. Bu kötü notun
alınmış olmadığını varsayarak, öğretmenin puanları toplarken bir yanlışlık yapmış olduğunu düşünme
reddetme davranışıdır. Bir başka örnek; herhangi bir arkadaşından nefret eden bir kişinin, ona aşırı sevgi
gösterilerinde bulunuyor olmasıdır.
Gerileme
Anksiyete karşısında kişinin geçmişte kendisini daha güvende hissettiği bir gelişimsel döneme çoğunlukla
çocukluk dönemine geri dönmesidir. Yetişkinlerde sıkça rastlanabilen bazı gerileme örnekleri şunlardır: aşırı
öfkelenmek, dudak bükmek, surat asmak, otoriteye asilik etmek, hızlı araç kullanmak, eşyalara zarar vermek
vb. (Hjele ve Ziegler, 1976, s. 49). Öte yandan, yaşça büyük bir çocuğun stresli olduğu bir dönemde tekrar
yatağını ıslatmaya başlaması gerilemenin bir başka örneğidir (BİLTEK, 2011).
2.2.2. Yeni Freud’cu Kuramcılar
Yeni Freud’cu kuramcılar, genel psikanalitik yaklaşımı farklı bir bakış açısıyla ele almaları nedeniyle bu şekilde
adlandırılmaktadır. Bu kuramcıların birçoğu savunma mekanizmaları ve rüya yorumları gibi Freud’cu
kavramları kabul etmekte; bilinçaltının, davranışların belirlenmesinde anahtar rol oynadığını
savunmaktadırlar. Freud’dan farklı olarak erken çocukluk döneminde yaşanan deneyimlerin yetişkin kişiliğini
etkilediğini kabul etmekte ancak daha geç dönemlerde yaşanan deneyimlerin de etkisi olduğunu ileri
sürmektedirler (Burger, 2006). Yeni Freud’cular tarafından psikanalitik yaklaşıma getirilen bir başka değişiklik
egonun rolü konusundadır. Ego, daha güçlü bir role ve id’den bağımsız bir enerjiye sahip olarak yeniden
açıklanmıştır. Öte yandan, seksüel dürtüler yerine sosyal faktörlerin kişilik gelişiminde daha etkili olduğu
savunulmuştur (Schultz ve Schultz, 2007, s. 554).
295