İş ve Meslek Danışmanlığı Eğitim Kitabına ... - Türkiye İş Kurumu

Piyasa aksaklıkları (market failure)
İş piyasasında eksik bilgilendirme
Yanlış “vasıf-meslek” eşleştirmeleri
Kurumsal Katılıklar
İstihdam fırsatlarında eşitsizlik
Dezavantajlı gruplar
2. İşgücü Piyasası Bilgilerinin Önemi
İşsizlik ve istihdam çağımızın en önemli sosyoekonomik sorunlarından birisidir. Bu sorunların hem gelişmiş ve
hem de gelişmekte olan ülkelerde görülen ve çözümü konusunda bugüne kadar başarı sağlanabilmiş değildir.
Aslında işsizlik kapitalist toplumlara ve serbest piyasa anlayışının olduğu ülkelerde gerçekleşir. Tarihsel
süreçte tam istihdam sınırlı bir dönemde gerçekleşmiştir. Çoğu ülkede bu dönemin özelliği, piyasaların devlet
tarafından düzenlenmiş, tam istihdama yönelik ekonomik ve sosyal politikaların yaşama geçirilmiş olmasıdır.
Günümüzde işsizlik hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler için önemli bir sorundur (Kapar, 2011).
Yaklaşık son 30 yıldır karşı karşıya kalınan işsizlik sorunu artık sadece işsiz olma durumunu ifade etmekten ve
sadece ekonomiyi ilgilendiren bir sorun olmaktan öteye geçmiş bulunmaktadır. İşsizlik, özellikle uzun dönemli
hale gelince iş piyasasından hatta toplumdan dışlanma, iş vasıflarını kullanma yetisinin azalması, iş arama
motivasyonunun kaybolması gibi ve daha pek çok sosyal soruna da yol açmaktadır. İşsizliğin kişilere yüklediği
maliyetlerin başında ise, uzun sureli işsizliğe bağlı olarak mesleki becerilerin aşınması ve çalışamamaktan
kaynaklanan gelir yoksunluğu gelmektedir (Biçerli, 2007, s. 422).
İşgücü piyasasında arz ve talep, genel olarak kabul edildiği gibi sadece ücret seviyesi ile belirlenmez. Bunu
belirleyen başka faktörler de mevcuttur. Ekonomik hayatta bazı kurumlar bu arz-talep eşleşmesine müdahale
eder. Dahası işgücü piyasasında arz ve talep çoğu zaman yanlış eşleşmektedir, bu yüzden de devamlı olarak
iş piyasasının içine ve dışına doğru akışlar vardır. Bu yüzden sürekli olarak birileri işlerini kaybeder, piyasaya
yeni girenler iş ararlar, işi olanlar daha iyi bir iş ararlar. Bunlara karşılık yeni işler de daima sınırlıdır. Bir
yandan, arz ve talebin sayıca eşit ya da çok birbirine çok yakın olduğunu varsaymak mümkün değildir. Çünkü
çoğu ekonomilerde işgücü arzı ve talebi eşit değildir, hatta çoğu zaman işgücü arzı, (formel) işgücü
talebinden çok daha büyüktür. Kaldı ki, işgücü arzı ve talebinin eşit olduğunu varsaysak bile, kaybedilen işler
ve yaratılan işler çoğu zaman farklı coğrafi bölgelerde, farklı sektörlerde ve farklı mesleklerdedir. İşgörenler,
talep edilenden farklı vasıflara sahip olabilirler, yaş ve cinsiyete göre ayrılabilirler, farklı ücret beklentilerine
sahip olabilirler. Kısacası, işgücünün yapısı homojen değildir ve arzla talep arasında çoğu zaman yapısal ve
friksiyonel işsizlikle sonuçlanan yanlış eşleşme olabilir. Bu durum işgücü piyasasının verimsizliğine yol açacak
en büyük sorunlardan biridir. İş piyasasının aracıları, pasif ve aktif işgücü piyasası kurumları ile bunların
kamu ve özel istihdam hizmetleri, eğitim kurumları, belediyeler, sivil toplum örgütleri ve işgücü piyasası
bilgilendirme sistemleri gibi organlardır. İşgücü talebinin eksikliği durumunda sadece bu aracı sistemleri
kurmak ve büyük bir etkinlik beklemek de yanlış olacaktır. Çünkü işgücü piyasalarında yaşanan yapısal
dönüşümün yatırımları çekecek, işgücü talebi yaratacak ve bu talebi destekleyecek makroekonomi
politikalarına ihtiyacı bulunmaktadır (Auer, 2005, s. 11-14).
Özellikle son dönemlerde işletmelerde ileri teknoloji kullanımı ile daha az nitelikli işgücü ile çalışabilen üretim
süreçlerinin ortaya çıkması, işgücü arz ve talebini belirleyen en önemli faktör haline gelmiştir. Üretim
teknolojisinde meydana gelen bu değişim doğal olarak emeğin daha az talep edilmesine neden olmaktadır.
İşletmelerde yüksek teknoloji kullanımının artması nedeniyle gittikçe daha az insan gücüne ihtiyaç
duyulmaktadır. Gelişmiş ülkelerde yaşanan ve gelişmekte olan ülkelerde de hali hazırda yaşanmakta olan bu
27