İş ve Meslek Danışmanlığı Eğitim Kitabına ... - Türkiye İş Kurumu

Gözlem ve deneyim: Günlük hayatta gözlemlenen olay ve durumlar, bireylerde birtakım inançların
gelişmesini sağlamaktadır. Örneğin, suya bırakılan cismin batmaması suyun kaldırma kuvvetine;
ağaçtan düşen elma yerçekimine inandırmaktadır. Bir mesleği olmayan bir çalışanın işe kabul
edilmemesi, bireyde istihdam için mesleki beceri gerektiğine ilişkin inancın gelişmesine zemin
oluşturmaktadır.
Zeka: Anlaşılması zor, karmaşık ve analiz yapmayı gerektiren durumların çözümü için belli bir
zihinsel seviyeye sahip olunması gerekmektedir. Örneğin; işgücü arz ve talebi arasındaki ilişkiyi
etkileyen parametrelerin belirlenmesi ve inandırıcı bir sonuca ulaşılabilmesinde zekanın önemli rolü
bulunmaktadır (Eren, 1997, s. 175).
Duygu: İnançların oluşmasında duyguların kritik etkisi vardır. Din, ahlak, sanat ya da politika gibi
alanlarda inançların oluşmasında duyguların etkisi çoğu zaman kolaylıkla gözlenebilmektedir. Çeşitli
alternatifler arasından seçim yapmak zorunda kalan kişiler, deneyimleri ve duygularının etkisi ile
mantıklı olmayan inançlar geliştirebilmektedirler.
Sosyal Yaşam: Bireyin içinde doğup büyüdüğü sosyal çevre, içerdiği örf ve adetler, değer yargıları,
kültürel öğelerle bireylere birtakım inançlar kazandırmaktadır. (Eren, 1997, s. 176).
3.6.2. Değerler
Değerler, kişilerin davranış biçimlerini etkileyen normatif standartlardır. Kültüre ilişkin iyi/kötü, güzel/çirkin
vb. şekilde değerlendirilen fikirler, o kültüre ait değerleri oluşturmaktadır. Bu nedenle, insanlık tarihi boyunca
her toplumun çeşitli değerleri benimsediği görülmektedir (Atay, 2003). Çeşitli amaç ve hedeflerin göreceli
önemini belirleyen değerler; bireyin dikkat ve çabalarını ihtiyaçlara yöneltmektedir. Bu nedenle, ihtiyaçlar ile
eylemler arasındaki ilişki değerlere göre şekillenmektedir. Öte yandan bireyin elde etmek veya kaçınmak için
zaman, enerji ve kaynak harcamaya razı olduğu her şey değerlerini ifade etmektedir (Woodsmall, 2003, s.
291-292).
Değer tanımlarında yaygın olarak beş özelliğe vurgu yapılmaktadır. Buna göre değerler;
Bir inanç durumudur.
Ait olunmak istenilen veya kabul gören bir hâldir.
Belirli durumları aşmaya yöneliktir.
Olayların ve insanların davranışının seçimine veya gelişimine rehberlik eder,
Önceki değerlerin oluşturduğu bir sistemin, diğer değerlerde oluşturduğu öneme bağlı olarak
düzenlenir (Atay, 2003).
Örgütler açısından değer tanımı incelendiğinde, başarı için önemli olduğuna inanılan performans standartları,
müşteri ve çalışanlara davranma biçimi gibi uygulamalara ilişkin örgütsel inançlar olarak açıklanmaktadır
(Gürçay ve Tozkoparan, 1996, s. 54). Bu bağlamda örgütsel değerler ve normlar örgüt kültürünün temel
taşıdır. Tüm çalışanların davranışlarına yol gösterici bir işleve sahiptir ve işletmenin temel anlayış sistemini
oluşturmaktadır (Deal ve Kennedy, 1982, s. 4)
Değerlerin Ölçülmesi
Değerler, toplumsal, bireysel ve örgütsel açıdan birçok araştırmada incelenen bireysel farklılıklardan biridir.
Söz konusu araştırmaların ortak amacı, insanların değerlerinin bilinip bilinemeyeceğini belirlemektedir.
311