İş ve Meslek Danışmanlığı Eğitim Kitabına ... - Türkiye İş Kurumu

2. Psikolojik Yaklaşımlar
Modern psikolojinin gelişimi sürecinde, araştırmacıların psikolojiyi ele alma biçimlerinde ve odaklandıkları
konularda birtakım farklılıklar bulunmaktadır. Psikolojik yaklaşımları oluşturan bu farklılıklar bağlamında;
Davranışçı, Psikanalitik, Hümanistik (İnsancıl), Bilişsel, Ayırıcı Özellik ve Biyolojik Yaklaşım kuramları
açıklanacaktır.
2.1. Davranışçı Yaklaşım
Davranışçılık, gözlemlenebilir davranışların öğrenilme ve şekillenme biçimlerini araştıran psikolojik
yaklaşımdır. Davranışçı Psikolojinin ortaya çıkmasında Rusya'da Ivan Pavlov'un, ABD'de ise Edward
Thorndike'ın yaptığı hayvan deneyleri etkili olmuştur. Pavlov klasik şartlanmayı ortaya koyarken; Thorndike,
etki ve egzersiz kanunu gibi birtakım kanun ve kuralları belirlemiştir. Pavlov ve Thorndike’ın araştırmalarıyla
beraber John B. Watson, 1913’te yayınladığı “Davranışçıların Gözünden Psikoloji” adlı kitabıyla davranışçı
akımı başlatan isim olmuştur. Watson dışında Guthrie, Hull ve Skinner önemli davranışçılardır. Bunlar
arasından Skinner tartışmaya açık şekilde davranışçı yaklaşımın en coşkulu entelektüeli ve en güçlü temsilcisi
olmuştur. Davranışçılık, 1920’den 1950’ye kadar Amerikan akademik psikoloji araştırmalarında baskın
yaklaşım olarak gözlenmiş olup, bugün dahi etkilidir (McAdams, 2009; Hilton, 2001, s. 415).
Davranışçı Psikoloji, uyarıcı ile davranış arasında bağ kurulması sonucunda öğrenmenin geliştiğini, olumlu ya
da olumsuz pekiştireçler sonucunda davranışların değiştirilebileceğini kabul etmektedir. Davranışçı
Psikolojinin ortaya çıkışına zemin hazırlayan isimlerden Pavlov, laboratuarda köpeğin salgı sistemi üzerine
çalışırken, köpeğin yiyeceği kendisine getiren kişiyi gördüğünde de salya akıttığını fark etmiştir. Bunun
üzerine yaptığı deneyler sonucunda geliştirdiği Klasik Koşullanma, Davranışçı Akımın en çok bilinen öğrenme
kuramı olmuştur (Güney, 2006).
Pavlov gibi öğrenmeyi koşullanmış tepki olarak açıklayan bir diğer davranışçı Guthrie’dir. Öğrenmede zihinsel
yapıların ya da faktörlerin bulunmadığını savunan Guthrie, öğrenmeyi, uyaran ve tepki arasındaki ilişki olarak
açıklamaktadır. Birey, belli bir durumda gösterdiği davranışı, benzer durumla karşı karşıya kaldığı her
durumda tekrarlayacaktır. Guthrie'ye göre öğrenme, tepkinin uyarana karşı ilk gösterilişinde sağlandığından,
ödül veya pekiştirmeye gerek yoktur (Senemoğlu, 2011).
Hayvan deneyleri ile davranışçı yaklaşımın temel kavramlarının oluşmasına katkıda bulunan Thorndike,
öğrenmeyi problem çözme sürecine benzetmiştir. Buna bağlı olarak problemle karşılaşıldığında yapılan çeşitli
deneme-yanılma davranışlarıyla çözüm üretildiğini ve böylece öğrenmenin gerçekleştiğini savunmuştur.
Örneğin, Thorndike'ın yaptığı bir deneyde, kafese yerleştirilen
kedi dışarıdaki yemeğe ulaşmak için yaptığı sağa-sola koşma ve
sıçramalar esnasında tesadüfen kapı mandalına bağlı ipi
çekmesi sonucu kapı açılmış ve dışarı çıkmayı başarmıştır.
Deney tekrarlandıkça kedinin dışarı çıkma süresi kısalmıştır.
Thorndike, deneme-yanılma ile bir hedefe ya da bir ödüle
ulaşmayı sağlayan davranışların öğrenildiği sonucuna ulaşmıştır
(Schultz ve Schultz, 2007).
Thorndike’ın üzerinde durduğu bir diğer konu, tepkinin birey
290