İş ve Meslek Danışmanlığı Eğitim Kitabına ... - Türkiye İş Kurumu

3.5.1.2. Bütüncül – Analitik (holist – analytical)
Riding tarafından geliştirilen, bilişsel stilin bütüncül ve analitik yönü, bireylerin bilgiyi işleme sürecinde
geliştirdikleri alışkanlık haline gelmiş yolları tanımlamaktadır (Atay, 2001). Bu yollar aşağıdaki gibi
sıralanabilir:
Analitik stile sahip bireyler, bilgiyi küçük parçalara ayırarak işlemeyi tercih ederken, bütüncül olanlar
bilgiye genel bir yaklaşım ya da bütünsel bir açıdan yaklaşma eğilimindedirler.
Bütüncüller açısından, bir problemin değişik parçaları arasındaki durumlardan veya konulardan
kaynaklanan farkların, bulanıklaşması ya da yeterince net bir biçimde görülememesi tehlikesini de
beraberinde getirmektedir. Analitik olanlar için ise, bütün içerisinde problemin sadece bir yönüne
yani bir parçasına odaklanıp, durumun ya da konunun önemli yanlarını görememe veya kısıtlı bir
yanının öneminin abartılarak sorunun tamamına genellenmesi eğilimi bir tehlike oluşturabilir.
Riding, geliştirdiği bilgisayar ortamında çalışan Cognitive Style Analysis (CSA) adlı ölçekle bireylerin bilişsel
stillerini belirlemektedir.
3.5.1.3. Analitik – Sezgisel (analytic-intuitive)
Hayes ve Allinson tarafından 1988 yılında geliştirilen model, beynin iki yarım küresinin farklı fonksiyonları
temel aldığını ve stil farklılığının bundan kaynaklandığını öne sürmektedir. Analitik, beynin sol tarafının ve
sezgisel sağ tarafının fonksiyonlarının bir ürünüdür.
Beynin sağ tarafının başlıca fonksiyonları, sezgisellik, ani kararlar verebilme, çabuk kavrama, kuvvetli
hayal gücü ve atılganlık olarak tanımlanmaktadır. Bu özellikleri taşıyan bir yönetici tanımlandığında,
yüksek oranda risk almaktan kaçınmayan, proaktif, yenilikleri çabuk kavrayan ve uyum sağlayan,
kurallara, rutin işlere ve bürokrasiye direnç gösteren bir kişilik ortaya çıkacaktır.
Beynin sol yarım küresinin fonksiyonları ise, doğru ve tam olarak tanımlanmış amaçlar doğrultusunda
olayları ve çevreyi planlama ve koordine etme şeklinde tanımlanmaktadır. Bu bir tür proje yönetimi
tipi de olarak da adlandırılmaktadır.
Allinson ve Hayes bireyleri iki ucundan birinde analitik ve diğerinde sezgici olan çift yönlü, bireylerin bu iki uç
nokta arasında nereye düştüğünü belirlemeye yarayan bir ölçek geliştirmişlerdir (Hayes ve Allison, 2000).
3.5.2. Jung Bilişsel Stil Modeli
Jung bilişsel stil modelinde analitik-sezgisel ve düşünsel-hissi olmak üzere iki ayrı boyut vardır. Bu modele
göre farklı stillere sahip insanların günlük hayattaki eğilimleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir (Pencheva
ve Papazova, 2006).
Sık sorduğu sorular
Tercih ettiği işler
Analitik-Düşünsel Sezgisel-Düşünsel Analitik-Hissel Sezgisel-Hissel
Kim, ne, nerede,
ne zaman
Verileri organize
etmek, hatırlama
egzersizleri yapmak
Açıkla, karşılaştır,
neden ve etkileri
tanımla
Başkalarının verileri
düzenlemesi
gereken durumda
309
Ne tür deneyimler
edindin Bu konuda
ne düşünüyorsun
Başkalarını
etkileyen bir grup
çalışması ya da
Ne olabilir Nerede
uygulanabilir
Görevleri
tamamlamaya
yönelik seçenekler