‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

4 Bitki Kimyas› ve Analiz YöntemleriTüm canl›lar yaflamak, geliflmek ayr›ca ço¤almak için çok say›da organik maddeninözel enzimler taraf›ndan katalizlenen sentezini, dönüflümünü ve y›k›m›n›belli zamanlarda, özel hücre veya dokularda verimli bir flekilde sa¤lamak zorundad›r.Bu (biyo)kimyasal faaliyetlerin tümüne k›saca metabolizma denir. fiekil 1.1’dehücresel düzeyde farkl› organizmalarda gerçekleflen metabolik faaliyetler oluflanprimer ve sekonder maddeler ile ba¤lant›l› olarak özetlenmifltir.SIRA S‹ZDE1Protein ve amino SIRA S‹ZDE asitlerden hareketle hangi primer ve sekonder metabolitler oluflur?(bkz. fiekil 1.1 ve 1.3)DÜfiÜNEL‹MHücre, DÜfiÜNEL‹M bir organizman›n en küçük yap›sal ve ifllevsel birimidir. Baflka bir ifadeile canl›n›n, canl›l›k özelli¤ini gösterdi¤i en küçük yap›d›r. Bitkilerde biyosentezSORUaflamalar›n›n SORU gerçekleflti¤i bitki hücresi ve önemli organeller fiekil 1.2’de flematikolarak gösterilmifltir. Bir ökaryotik hücre olan bitki hücresi bafll›ca üç ana k›s›mdanoluflur: D›fltan içeriye do¤ru hücre çeperi, sitoplazma ve genetik materyalin bulundu¤uçekirdek. Sitoplazmada ise endoplazmik retikulum, golgi ayg›t›, ribozomlar,D‹KKATD‹KKATperoksizomlar, mitokondriler, kloroplastlar, vakuoller bulunur. Golgi ile tonoplasttafenolik bileflikler SIRA S‹ZDEve glikozitler bulunabilirken, idioplastta ya¤ ve tanenler depo-SIRA S‹ZDElan›r. Vakuoller genel depo alan› olup iyonik maddeleri içinde bar›nd›rabilir. Baz›bitkilerde süt borular› gibi özelleflmifl dokular da görülür.AMAÇLARIMIZfiekil 1.2 AMAÇLARIMIZBitki hücresi veK organelleri.‹ T A PK ‹ T A PTELEV‹ZYONTELEV‹ZYON‹NTERNET‹NTERNETBitkilerde ve di¤er tüm canl›larda; madde al›fl-verifli ve dönüflümü, biyokimyasalreaksiyonlarla moleküler ve hücresel düzeyden itibaren karmafl›k bir reaksiyon a¤›teflkil ederek gerçekleflir (bkz. fiekil 1.3 ve fiekil 1.4). Metabolizma veya metabolikfaaliyetler anabolizma, interkonversiyon ve katabolizmadan oluflur (bkz. sözlük).Temel yap› tafl› olarak ifllev gösteren basit moleküller primer metabolizma, buradanhareketle oluflan moleküller ise sekonder metabolizma faaliyetlerini gerçeklefltirir.Zaman zaman primer ve sekonder maddeler aras› geçifl ürünleri (ara metabolitler/araürünler) oluflur. Bu maddeler tekrar birbirine dönüflür. Bundan dolay› bir primermetabolit ile ürünlerini birbirinden ay›rmak zordur, baz› durumlarda bu ürünlerisekonder metabolit olarak s›n›fland›rmak da mümkün olmayabilir. Örne¤in, fitosterollerprimer metabolizma sonucunda oluflan metabolitler iken kimyasal yap›olarak çok benzerlik gösteren steroidal saponinler sekonder metabolizma ürünüdür.