‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

26 Bitki Kimyas› ve Analiz Yöntemlerifiekil 2.1Karbonhidratlar›ns›n›fland›r›lmas›.Poliol terimi, yap›s›nda ikiveya daha çok hidroksilgrubu bulunduran bileflikiçin kullan›l›r.Karbonhidratlar›nindirgenmesiyle de poliolleroluflabilir.SIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹M1MonosakkaritlerMonosakkarit grubuna dahil olan flekerler 3 ila 9 karbon atomu tafl›rlar, ancak 5-6karbonlu olanlara (pentoz ve heksozlar) bitkiler aleminde daha bol miktarda rastlan›r.Bunlar basit flekerlerdir. Monosakkaritlerin isimlendirilmelerinde karbonilgrubuna en uzak -OH grubunun (sekonder alkol) projeksiyon düzleminde C-Czincirinin sa¤›nda veya solunda yer almas›na göre D (sa¤) ve L (sol) harfi ile belirlenir.Bu harflerin optikçe aktiflikle ilgisi yoktur. Monosakkaritlerde ço¤u kez birdenfazla asimetrik karbon atomu bulunur. Asimetrik karbon atomu say›s› n ise 2nkadar optik izomer bulunur. Bu durum optikçe aktifli¤i etkiler. Sa¤a çevirenlere(+)/d (dexter), sola çevirenlere (-)/l (laevus) iflaretleri konur. Furanoz ya da piranozformundaki monosakkaritlerde yar› asetal ba¤›n›n oluflmas› sonucu birincikarbon asimetrik bir durum al›r ve buna ba¤l› olarak 2 izomer ortaya ç›kar. Cis durumundaolan alfa, trans durumunda olan beta izomerdir.Karbonhidratlar›n aldehit veya keton gruplar›n›n indirgenerek alkol haline geçmesisonucu polioller oluflur. Aldehit grubunun yükseltgenmesi ile onik asitlermeydana gelir. Karbonhidratlar›n alkol gruplar›n›n asitlerle esterleflmesi de mümkündür.Örne¤in Digitalis türlerinde bulunan digitoksoz, glikozun asetik asit esteridir.Bazen alkol gruplar› amin (-NH 2 ) grubuyla de¤iflebilir, örne¤in kitin molekülündekigibi. Karbonhidratlar›n terminal gruplar›n›n -COOH’e oksidasyonu sonucundaüronik asitler meydana gelir (glikozdan glukuronik asit, galaktozdan galakturonikasit). Üronik asitler zamk ve müsilajlar›n yap›s›nda bulunurlar.Karbonhidratlar›n oluflumu “Biyosentez” bölümünde aç›klanmaktad›r. Fotosenteziflleminde, bitkiler karbondioksit (CO 2 ) ve sudan, glikozu sentezlerler. Yanürün olarak oksijen sal›n›r. Fruktoz (meyve flekeri), glikozla ayn› formüle sahipolan baflka bir alt› karbonlu monosakkarit örne¤idir. fiekil 2.2-2.4’de gösterildi¤i gibiglikoz ve fruktoz ayn› kapal› formüle sahip olmas›na ra¤men, farkl› yap›dad›r.M›s›r flurubundan elde edilen fruktoz, sofra flekerinden daha tatl› oldu¤undan ifllenmiflg›dalarda yayg›n olarak kullan›l›r. Glikoz ve fruktoz enerji molekülleridir:hücrede metabolik olaylarda parçalanarak enerji sa¤larlar.Aldoz ve ketoz SIRA aras›ndaki S‹ZDE fark› aç›klay›n›z.DÜfiÜNEL‹MSORUSORUD‹KKATD‹KKAT