‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

3. Ünite - Sekonder Metabolitler69dir. Aktivitenin α, β-doymam›fl-γ-lakton halkas›ndan kaynakland›¤› düflünülmektedir.Hemigossipol ve dimeri gossipol adl› seskiterpen pamu¤un olgunlaflmam›fl çiçektomurcuklar› ve tohumlar›nda bulunur (Gossypium sp.), antifertilik etkilidir.Uçucu Ya¤larHalk aras›nda esans ad›yla bilinirler. Uçucu ya¤lar genellikle bitkinin ba¤l› oldu¤ufamilyaya göre belli bir oranda salg› tüylerinde, salg› ceplerinde, salg› kanallar›ndaveya salg› hücrelerinde bulunurlar. Bazen de Piperaceae familyas›nda oldu¤ugibi de¤iflikli¤e u¤ram›fl parenkima hücrelerinde veya Gül’de (Rosa türleri) oldu¤ugibi epiderma ya da parenkima hücrelerinde da¤›lm›fl olarak bulunurlar. Glikozithalinde veya zamk ve reçinelerle birlikte bulunabilirler ve havayla uzun temas sonucureçineleflerek özelliklerini kaybederler.Bitkiler aleminde yay›l›fllar›: Uçucu ya¤ tafl›yan aromatik bitkiler genellikle s›-cak iklim bölgelerinde yetiflirler. Türkiye’nin Akdeniz Bölgesi bu bitkilerce zengindir.Uçucu ya¤ tafl›yan bitkiler özellikle Compositae, Coniferae, Rutaceae, Lauraceae,Myrtaceae, Rosaceae, Labiatae (Lamiaceae), Umbelliferae, Iridaceae, Zingiberaceaeve Graminae familyalar›nda bulunurlar.Bulunufllar›: Uçucu ya¤lar bitkinin her organ›nda bulunabilirler. Örn: çiçek (Lavantaçiçe¤i- Lavandulae flos, Gül- Rosae flos), yaprak (Nane yapra¤›- Menthae folia),meyve (Anason meyvesi- Anisi fructus), toprak üstü k›s›mlar› (Kekik-Thymiherba), kabuk (Tarç›n kabu¤u- Cinnamomi cortex), rizom (Zencefil- Zingiberis rhizoma),kök (Kediotu kökü- Valerianae radix), odun (Guayak odunu- Guaiacumlignum). Droglarda farkl› oranlarda bulunurlar, örn: Caryophylli flos (Karanfil)%15, Menthae folia (Nane yapra¤›) % 1, Melissae folia (O¤ul otu) % 0.1 oran›ndauçucu ya¤ tafl›r.Fiziksel Özellikler: Uçucu ya¤lar genellikle suda az, etanol ve ço¤u organikçözücülerde ve ya¤larda çok çözünürler. Karanfil ve tarç›n esanslar› hariç, sudanhafiftirler.Uçucu ya¤: Bitkilerden veyabitkisel droglardan eldeedilen özel kokulu, adis›cakl›kta s›v› halde olanuçucu maddeler kar›fl›m›d›r.Uçucu ya¤lar›n suda çözünen k›s›mlar› endüstriyel olarak de¤erlendirilir, SIRA S‹ZDE bu önermeyebir örnek veriniz11SIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MDÜfiÜNEL‹MBileflimleri: Uçucu ya¤lar genellikle hidrokarbonlar ve hidrokarbonlar›n oksijenlitürevlerinden meydana gelmifllerdir. Bunlar aras›nda alkoller, asitler, esterler, aldehitler,ketonlar, aminler ve kükürtlü bileflikler de yer al›r. Uçucu ya¤larda en çok mo-SORUSORUno-, seski- ve diterpenler ile bunlar›n oksijenli türevleri olan terpenoitler mevcuttur.Bunlar d›fl›nda fenil propanoitler, ya¤ asitleri ve esterleri, kumarinler, D‹KKAT ftalitler ileD‹KKATparafinler de baz› uçucu ya¤lar›n bileflimine girer. Baz› uçucu ya¤lar glikozitlerdenhidroliz yoluyla a盤a ç›karlar, örn; Ac› badem esans›, Hardal esans›. SIRA Baz› S‹ZDEuçucu ya¤lardamonoterpen hidrokarbonlar ço¤unluktad›r, pek az oksijenli bileflik vard›r (örn.SIRA S‹ZDETerementi). Baz›lar› daha çok oksijenli bileflikleri tafl›rlar (örn. Karanfil). Uçucu ya¤›nhofl kokusundan oksijenli bileflikler sorumludur. Oksijenli bileflikler AMAÇLARIMIZ suda (örn. portakalçiçe¤i suyu, gül suyu), ve alkolde çözünürler (örn. limon esans› veya tentürü).AMAÇLARIMIZGünümüzde tabiatta varl›¤› bilinen ve yüksek bitkilerden izole edilen monoterpenlerinsay›s› 1000’in üzerindedir. Ayr›ca algler, deniz canl›lar›, böcekler veK ‹ T A PK ‹ T A Pbaz› omurgal› hayvanlarda da monoterpenlere rastlanmaktad›r. Parfümlerde ve g›-da tatland›r›c›lar›nda yayg›n olarak kullan›lmaktad›rlar. Antibakteriyal, antifungalTELEV‹ZYONTELEV‹ZYON‹NTERNET‹NTERNET