‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

3. Ünite - Sekonder Metabolitler59liz edildiklerinde sapogenin denilen aglikona ve fleker ya da üronik asitlere ayr›l›rlar.fiekerler genellikle glikoz, bazen de galaktoz, arabinoz ramnoz ya da üronikasit (glikuronik asit) olabilir. Aglikona ba¤l› monosakkarit ya da uronik asit say›s›2-12 aras›ndad›r. Aglikon (saponin) yap›s›na göre saponinler 2 grupta incelenir.Her iki grupta da fleker 3. karbon atomuna ba¤l›d›r.Saponin tafl›yan bitkilerin deterjan özelli¤i neden kaynaklanmaktad›r? SIRA S‹ZDE7SIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MfiekilDÜfiÜNEL‹M3.7SORUSORUD‹KKATD‹KKATSIRA S‹ZDESIRA S‹ZDEAMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZK ‹ T A PA. Steroidal saponinler: Genellikle 27 karbonlu spirostan halkas› tafl›rlar. Halkayaba¤l› karboksil grubu bulunmad›¤› için bu tip saponinlere “Nötral saponinler”denilmektedir. Do¤ada triterpenik saponinlerden daha az yayg›nd›r. Monocotyledonaes›n›f›nda özellikle Dioscoraceae (Dioscora türleri), Amaryllidaceae (AgaveTELEV‹ZYONtürleri), Liliaceae (Yucca türleri) familyalar›nda, Dicotyledonae s›n›f›nda ise, Leguminosaefamilyas›ndan Trigonella foenum-graecum’da diosgenin’in varl›¤› önemlidir.Baz› Strophanthus ve Digitalis türlerinde steroidal saponinler ‹NTERNET ve kalp glikozitleriile birarada bulunur. 17. C atomuna ba¤l› bir beflli, bir de 6’l› heterosiklik oksijenliiki halka içerir. Bu halkalar›n bir karbonu ortakt›r. Halkan›n iki yan›nda izomermaddeler oluflabilir. A ve B halkalar›na göre cis, trans izomerleri ile 22. karbonagöre normal ve izo izomerleri oluflur. Örne¤in; Smilax türlerinde aglikonuSarsapogenin, flekerleri 2 glikoz, 1 ramnoz olan Sarsaponin, Digitalis purpurea veD. lanata tohumlar›nda aglikonu Digidogenin, flekerleri 2 glikoz, 2 galaktoz, 1 ksilozolan Digitonin.Kalp glikozitlerinde oldu¤u gibi molekülün stereokimyas› önemlidir. Sapogeninleryaln›zca 3, 5, 25 no’lu karbonlar›ndaki konfigurasyonlar›nda fark gösterirler.C-25 epimerlerinin kar›fl›m› (Örn: Diosgenin ve Yomogenin) halinde bulunmalar›normaldir. Birbirine oranlar› bitkinin yafl›na ve organ›n cinsine ba¤l›d›r. Bitkide baz›hallerde sapogeninin (F) halkas›n› oluflturan yan zinciri tafl›yan steroidal sapogeninlerinkolesterolden olufltu¤u anlafl›lmaktad›r. Steroidal saponinler yap› bak›-m›ndan seks hormonlar›, kortizon, D vitamini ve kalp glikozitleri ile benzer olduklar›ndançok önemlidir. Bu tip maddelerin sentezinde, sentez bafllang›ç maddesiolarak kullan›lmaktad›rlar.B. Triterpenik Saponinler: Steroidal saponinlerin aksine triterpenik saponinlerMonocotyledonae s›n›f› bitkilerde az, Dicotyledonae s›n›f› bitkilerde yayg›nd›rlar.Bafll›ca: Caryophyllaceae, Sapindaceae, Polygonaceae, Sapotaceae, CucurbitaceaeK ‹ T A PTELEV‹ZYON‹NTERNET