‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

116 Bitki Kimyas› ve Analiz YöntemleriAlkaloit Tuzlar›n›n TeflhisiAlkaloitlerin bitkilerden ekstraksiyonunun ve fizyolojik etkilerinin en iyi flekildesa¤lanabilmesi için çözünürlüklerinin tespiti önemlidir. Baz halde genellikle sudaçözünmez, polar olmayan organik çözücülerde çözünürler. Tuzlar› ise suda kolayçözünür, apolar çözücülerde çözünmezler. Genellikle tuz formunda, nadiren serbesthalde bulunurlar. Eter ekstresi üzerinde yap›lan ifllemler tuz formda olmad›-¤›ndan eterde çözünen serbest haldeki alkaloitleri teflhis etmektedir. Alkaloitlerbitkide ço¤unlukla mineral veya organik asitlerle tuz halinde, bazen de tanenlerlebirleflmifl olarak bulunurlar. Ekstraksiyonun iyi olabilmesi, çözücünün iç hücrelerenüfuz edebilmesi için drog iyi toz edilmelidir. Genellikle dilüe asitler veya alkolleekstre edilirler. E¤er tuz halinde iseler ekstraksiyondan önce Kalsiyum hidroksit[Ca(OH) 2 ] ile muamele edilerek baz hale geçirilmelidirler.Alkol ekstresi alçak bas›nçta yo¤unlaflt›r›larak seyreltik asit ilavesi yap›l›r. Ya datoz bitkisel materyal en bafl›nda asitli alkol ile Soxhlet apareyinde ekstre edilebilir.Yo¤unlaflt›rd›ktan sonra eter ile tüketilir. Sulu k›s›m kalevilendirilir (baziklefltirme)ve organik bir çözücü ile tüketilir. Organik çözücü uçurulur, baz halde alkaloitlerelde edilir. Sulu asitlerle tüketiliyorsa % 2-5’lik HCl, sülfürik asit (H 2 SO 4 ), formikasit (CH 2 OH 2 ) veya asetik asit (C 2 H 4 O 2 ) kullan›labilir.Elde edilen ekstre üzerinde daha önce bahsedilen kimyasal teflhis reaksiyonlar›(bkz. Alkaloitlerin teflhis reaksiyonlar›) uygulan›r.Antrasen Glikozitlerinin TeflhisiEter ile yap›lan ekstrede yukar›da anlat›ld›¤› gibi bitkide serbest halde bulunan aglikonk›s›mlar› ekstre edilerek teflhis edilmektedir. Alkol ile yap›lan eksraksiyon sonucundaise glikozit halinde (aglikon+oz) elde edilmektedir. Ancak glikozitin teflhisiiçin seyreltik asit ve ›s› uygulayarak hidroliz ifllemi gerçeklefltirilmeli, yine eterletüketilerek aglikon k›sm›n›n ayr›lmas› gereklidir. Daha sonra Bornträger reaksiyonuile teflhis reaksiyonu gerçeklefltirilir.Antosiyan Glikozitlerinin TeflhisiÖzsu pigmentleridir ve bitkilerde görülen bütün mavi, mor, menekfle renkler vetonlar›ndan, hemen hemen bütün k›rm›z› ve hatta siyah renklerden sorumludurlar.Bitki organ›n›n rengi hücre özsuyunun pH’s› ile ilgilidir.Elde edilen alkol ekstresinin asitle hidrolizi sonucu elde edilen asidik çözelti,nötral pH’ya yaklaflt›kça mor renge, baziklefltirildi¤inde ise yeflil veya mavi rengedönüyorsa antosiyan glikozitlerinin varl›¤› tespit edilir.Antosiyaninler ka¤›t ve ince tabaka kromatografisi ile de ayr›l›rlar. UV (ultraviole)ve di¤er spektroskopik tekniklerle yap›lar› tayin edilir. Renkli maddeler olduklar›ndanUV ve görünür ›fl›k sahalar›nda karakteristik pikler verirler.Kumarin Glikozitlerinin TeflhisiAlkol ekstresi hidroliz edildikten sonra eterle tüketilir. % 10’luk amonyak ilavesininard›ndan UV lambas› alt›nda verdi¤i mavi veya yeflil renkli ›fl›ma ile teflhis edilir.Feigl-Frehden-Anger reaksiyonu ile kumarin içindeki lakton molekülleri spesifikolarak teflhis edilmektedir. UV lambas› alt›nda bak›lan çözelti bir kapsüle al›naraküzerine 4-5 damla hidroksilamin hidroklorit ve % 10’luk alkollü potas ilavesiile pH’n›n 8-9 olmas› sa¤lan›r. Çözelti yo¤unlaflt›r›ld›ktan sonra % 10’luk HCl vedemir klorür ilavesiyle oluflan mor renk lakton varl›¤›n› göstermektedir.