woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

soortgenoten die zich uiterlijk niet van elkaar onderscheiden
maar die zich in bepaalde omstandigheden verschillend
gedragen. ‘Haviken’ proberen bij elke ontmoeting met een
soortgenoot een gevecht aan te gaan, terwijl ‘duiven’ hun
soortgenoten ongemoeid laten en als ze worden aangevallen
onmiddellijk weglopen. * Op welke manier de individuen in
kwestie aan hun eten komen, hoe ze voor hun kinderen
zorgen, wanneer en hoe ze hun nest bouwen of hun hol
graven, als ze dat doen, blijft buiten beschouwing. ‘Havik’, of
‘duif’, staat dus niet voor een complete gedragsbeschrijving,
maar voor een verzameling regels die specificeren welke van
een bepérkt scala van gedragingen een individu onder welke
van een bepérkt scala van omstandigheden vertonen zal. In
die ruime betekenis zal ik de term ‘strategie’ verder gebruiken.
De strategie in de betekenis die ik eerder schetste, het
hele gedragsfenoom, valt daar ook onder als het grensgeval
waarbij het complete scala van gedragingen en het complete
scala van omstandigheden zijn gespecificeerd.
In evolutionair perspectief zijn strategieën interessanter dan
losse gedragingen. Maar biologie is meer dan evolutiebiologie.
Ik zal daarom straks zowel voor strategieën als voor
* Door aan alle denkbare wederwaardigheden (verloren en gewonnen
gevechten, tijd besteed aan weglopen, enzovoort) consequenties te
verbinden in de vorm van winst- of verliespunten, en een aantal
vooronderstellingen te doen ten aanzien van aantallen ‘duiven’ en
‘haviken’ in een populatie, ontmoetingskansen, winstkansen bij een
ontmoeting van twee ‘haviken’, enzovoort, kun je berekenen welke
strategie het meest profijtelijk is. Het aardige van dit vrij simpele
model is het onverwachte resultaat dat ‘duiven’, als er niet te veel van
zijn en als de consequenties van een verloren gevecht ernstig genoeg
zijn, soms beter af zijn. Ten overvloede: het gaat hier natuurlijk niet
om echte duiven en echte haviken, echte haviken zijn helemaal niet zo
strijdlustig, zeker niet tegenover hun soortgenoten, en echte duiven
kunnen soms behoorlijk tekeergaan, dáárvan ben ik regelmatig
getuige.
103