woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home
woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home
woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
het vak dat <strong>waard<strong>en</strong></strong>system<strong>en</strong> <strong>en</strong> moreel <strong>gedrag</strong> in verschill<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
cultur<strong>en</strong> beschrijft. Je zou kunn<strong>en</strong> zegg<strong>en</strong> dat het<br />
hierbij gaat om sociale wet<strong>en</strong>schappers die zich gespecialiseerd<br />
hebb<strong>en</strong> in norm<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>waard<strong>en</strong></strong>. Weer wat vaker,<br />
gelukkig, zi<strong>en</strong> we verteg<strong>en</strong>woordigers <strong>van</strong> het <strong>de</strong>r<strong>de</strong> <strong>de</strong>elgebied,<br />
<strong>de</strong> meta-ethiek. Meta-ethiek gaat over <strong>de</strong> grondslag<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> ethiek. Over vrag<strong>en</strong> als: Wat bedoel je eig<strong>en</strong>lijk als je<br />
zegt dat iets (ethisch) goed is? Hoe kom je aan norm<strong>en</strong>? Wat<br />
is <strong>de</strong> relatie tuss<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> norm<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoe weeg je<br />
onver<strong>en</strong>igbare norm<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> elkaar af? Ethici die niet mete<strong>en</strong><br />
vertell<strong>en</strong> wat wel <strong>en</strong> niet mag, maar die in plaats daar<strong>van</strong><br />
zak<strong>en</strong> aandrag<strong>en</strong> waar je nog niet aan had gedacht <strong>en</strong> die in je<br />
overweging wellicht e<strong>en</strong> rol zoud<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> spel<strong>en</strong>, mak<strong>en</strong><br />
(e<strong>en</strong> heel praktisch) gebruik <strong>van</strong> meta-ethische inzicht<strong>en</strong>.<br />
Over normatieve ethiek zal ik het ver<strong>de</strong>r nauwelijks hebb<strong>en</strong>.<br />
Descriptieve ethiek komt in het volg<strong>en</strong><strong>de</strong> hoofdstuk ev<strong>en</strong> aan<br />
bod. Hier zal het vooral gaan over meta-ethiek, <strong>en</strong> dan met<br />
name over één belangrijke vraag: is het mogelijk om norm<strong>en</strong>,<br />
ding<strong>en</strong> waar altijd maar weer on<strong>en</strong>igheid over rijst, af te<br />
leid<strong>en</strong> uit (met name sociobiologische) feit<strong>en</strong>, ding<strong>en</strong> waarover<br />
we het soms makkelijker e<strong>en</strong>s word<strong>en</strong>, zodat er t<strong>en</strong><br />
minste <strong>en</strong>ige e<strong>en</strong>sgezindheid kan ontstaan over wat er wel <strong>en</strong><br />
niet mag. *<br />
De gedachte dat <strong>evolutie</strong>biologie <strong>van</strong> belang is voor <strong>de</strong> metaethiek<br />
is niet nieuw. Ook vroeger war<strong>en</strong> er filosof<strong>en</strong> die in dat<br />
belang geloofd<strong>en</strong> (zie § 4.2). En wel juist daar waar het gaat<br />
om <strong>de</strong> vraag waar onze meest basale norm<strong>en</strong> <strong>van</strong>daan kom<strong>en</strong>.<br />
* Ik d<strong>en</strong>k dat het niet kan, maar die overtuiging komt voort uit maar één<br />
overweging: ik zou werkelijk niet wet<strong>en</strong> hoe je uit feit<strong>en</strong> norm<strong>en</strong> kunt<br />
afleid<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> manier die overtuig<strong>en</strong>d is voor m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die die norm<strong>en</strong><br />
niet al aanhang<strong>en</strong>. Poging<strong>en</strong> als die <strong>van</strong> Searl, Gewirth, Richards (zie<br />
ver<strong>de</strong>rop), om te lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> dat het wel kan, verbaz<strong>en</strong> me voornamelijk.<br />
126