woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

evolutionair gezien geen enkel probleem te vormen. Ze
hebben niets te maken met het eventuele bestaan van
genotypen of fenotypen die volgens de theorie weggeselecteerd
hadden moeten zijn. En van altruïstische gedragingen
of strategieën in de zin van de derde, vierde, of vijfde definitie
– de evolutietheoretische zin – die theoretische problemen
met zich zouden kunnen brengen, of liever nog: van zulke
gedragingen of strategieën sámen met het alternatief ten
opzichte waarvan ze altruïstisch zijn, is het bestaan nooit
aangetoond. Sociobiologen die altruïsme als een probleem
beschouwen – en volgens Wilson is het het meest centrale
theoretische probleem voor de sociobiologie – denken
kennelijk dat het bestaan van altruïsme in de ethologische zin
zou betekenen dat er dingen gebeuren die uit evolutietheoretisch
oogpunt een extra probleem zouden vormen. Uit
mijn begripsanalyse blijkt dat dat onjuist is.
Dit hoofdstuk begon met de vraag hoe ‘aardig’ je op evolutionaire
gronden zou mogen verwachten dat dieren tegen elkaar
kunnen zijn. Dat immers was van belang voor de morele
relevantie van de sociobiologie. Het antwoord op die vraag
lijkt te zijn: heel aardig, maar verwacht niet dat veel dieren zo
in elkaar zullen zitten dat ze een ál te lage fitness zullen
hebben. Nu denk ik dat er aan al dan niet aardig, zorgzaam,
en behulpzaam zijn moreel relevante aspecten zitten (al is
moreel gedrag niet hetzelfde als aardig zijn!). Maar morele
uitspraken die betrekking hebben op de fitness van
individuen kom je maar zelden tegen, zelfs als het om een
heel impliciete betrekking gaat. Ook een moraal die in
bepaalde situaties altruïstisch gedrag voorschrijft verplicht
niemand tot het hebben van een hoge of juist lage fitness.
123