woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

genen zijn. In dat opzicht zijn ze niet uniek. Met elk van mijn
familieleden heb ik een deel van mijn genetisch materiaal
gemeen (de grootte van dat deel hangt af van de mate van
verwantschap). In omstandigheden waarin zelf kinderen
krijgen relatief veel energie kost kan het daarom handiger zijn
om je te richten op de zorg voor andere verwanten.
Hamiltons ideeën geven aanleiding tot veel ingewikkeld
rekenwerk. Het is zaak om nauwkeurig te schatten hoe groot
de kans is dat een kopie van een willekeurig gen van een
individu voorkomt in elk van zijn verwanten. Die kans wordt
verwantschapscoëfficiënt genoemd. Hij hangt direct af van de
mate van verwantschap tussen de betrokken individuen.
Ruwweg * kun je zeggen dat die kans ten opzichte van een
kind een half is, en dat is hij ook ten opzichte van broers en
zussen. Ten opzichte van de kinderen van die broers en
zussen is hij een kwart. Dat betekent bijvoorbeeld dat wie de
energie die het kosten zou om zelf één kind te krijgen en groot
te brengen ook kan besteden aan het opvoeden van drie
neven en nichten die anders het loodje zouden leggen, beter
voor dat laatste kiezen kan. Evolutionair levert dat meer op:
stellen we de waarde van een kind op een half dan zijn die
drie neefjes en nichtjes op dezelfde schaal samen driekwart
waard. Over die schaal nu eerst iets meer.
In de klassieke evolutiebiologie worden de evolutionaire
vooruitzichten van een individu uitgedrukt in wat men noemt
de ‘fitness’ † van dat individu. De fitness van een individu is
* Dit geldt alleen voor niet-geslachtsgebonden genen van diploïde
organismen, waarbij homozygotie zeldzaam is, en die leven in een niet
te kleine populatie waarbinnen partnerkeuze ‘random’ is met
betrekking tot genetische overeenkomst. En zo zijn er vast nog wel wat
beperkingen.
† Omdat er geen Nederlands equivalent voor dit woord bestaat en de
Engelse term in de biologie is ingeburgerd en een vrij precieze
betekenis heeft zal ik die hier verder ook gebruiken.
80