woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

gereedschap en bouwmaterialen. * Dus als men bij ‘genetische
bepaaldheid’ van kenmerken denkt aan de rol van het DNA bij
het totstandkomen van een individu dan bestaan er geen
genetisch bepaalde kenmerken, en al evenmin omgevingsbepaalde
kenmerken.
Populatiegenetici houden zich niet bezig met genen en
omgevingsfactoren als oorzaken van kenmerken, maar met
genetische verschillen en omgevingsverschillen als oorzaak
van kenmerksverschillen. Ongelukkigerwijze laat men het
woord ‘verschillen’ meestal weg en spreekt men gemakshalve
vaak over genetisch bepaalde kenmerken. Maar wat men met
die uitdrukking bedoelt snijdt wel degelijk hout. Een paar
voorbeelden kunnen dat duidelijk maken.
Volgens de gangbare theorie zijn verschillen in oogkleur
tussen mensen in populatiegenetische zin genetisch bepaald.
Weliswaar is de oogkleur van een individu het product van
heel veel genen en heel veel omgevingsfactoren, maar het
* Volgens Faber 1986 kunnen we nog steeds spreken van het ‘dogma’ in
de embryologie ‘… dat het DNA in de chromosomen een programma zou
bevatten voor de embryonale ontwikkeling . … Het fenotype zou de
min of meer directe ‘expressie’ zijn van het genotype’ (1986: 242).
Faber betoogt vervolgens (blz. 243) dat het bouwplan voor het
organisme niet in het DNA ligt maar geprogrammeerd is in de driedimensionale
structuur van de eicel, met name die van het cytoplasma.
Hij acht het DNA alleen van belang omdat het de moleculaire structuur
van de bouwstenen van het zich ontwikkelende individu bepaalt.
Alleen in die zin bevat het DNA informatie, maar het is het cytoplasma
dat bepaalt hoe en wanneer die informatie wordt gebruikt. Als
beschrijving van de machtsverdeling tussen celplasma en celkern zou
dat wel eens heel reëel kunnen zijn. Met één element in Fabers verhaal
ben ik intussen niet tevreden: volgens hem kán het DNA de informatie
die benodigd is voor de embryogenese niet bevatten omdat het een
ééndimensionale structuur is, terwijl embryogenese in zekere zin een
vierdimensionaal proces is. Hij ziet niet hoe de ‘transpositie van één
tot vier dimensies’ zou moeten verlopen, en stelt dat daar een logisch
probleem ligt. Dat zie ik niet in. Wiskundigen hebben er geen moeite
mee met eendimensionale formules driedimensionale lichamen te
beschrijven. Logische barrières zijn er dus niet.
43