woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

instantie bepalend voor onze aard.
Dit soort ideeën wordt vaak heftig bestreden. Men werpt
tegen dat de mens nu eenmaal in relevante opzichten van het
dier verschilt. Ik heb in het vorige hoofdstuk uiteen gezet
waarom die tegenwerping mij niet overtuigt. Of men wijst op
het verwerpelijke karakter van de morele voorschriften die
voortkwamen uit eerdere pogingen om ethiek een evolutionaire
basis te geven: het waren vooral de ideologen van een
onbarmhartig kapitalisme, en van het fascisme, die zich op
darwinistische ideeën beriepen. Maar ook dat vind ik weinig
overtuigend. Als we de evolutietheorie aanvaarden, en áls uit
die theorie zou kunnen worden afgeleid dat we de morele
plicht hebben vooral voor onszelf op te komen, of het morele
recht de zwakkeren om ons heen te verdrukken, dan hebben
we ons daarbij neer te leggen. En wie weet volgen er uit de
evolutietheorie wel veel vriendelijker normen dan die welke
daar eertijds door evolutionaire ethici aan zijn ontleend. De
vraag is dus wat de evolutiebiologie ons echt kan leren over
de manier waarop we met elkaar zouden moeten omgaan. *
‘Moeten omgaan’ vooronderstelt ‘kunnen omgaan’. Leert
evolutiebiologie ons iets over wat we kunnen? Voor een
antwoord op die vraag zijn een aantal overwegingen van
belang.
Veel biologen veronderstellen dat selectie primair aangrijpt
op het niveau van het individu. Selectie houdt volgens hen
een strijd in tussen individuen, waarbij ieder vecht voor zijn
eigen voortplantingssucces. Daaruit zou je kunnen afleiden
* Sommigen zullen dat een onzinnige vraag vinden. Zij weten al dat het
antwoord ‘niets!’ zal zijn. Ik ben het daar van harte mee eens, maar ik
denk dat het niet alleen belangrijk is om gelijk te hebben, het is ook
belangrijk om goede gronden voor dat gelijk aan te voeren.
75