woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

onderdeel voor onderdeel beschreven door het DNA. * Bij het
cake-receptidee gaat men ervan uit dat het DNA niet het
eindproduct maar het productieproces beschrijft. †;° Beide
beelden geven een te simpele voorstelling van zaken. Een
organisme is het resultaat van een zich ontwikkelend embryo,
en elke stap in die ontwikkeling hangt af van de structuur van
het embryo op dat moment én de waarde van een groot aantal
factoren in de omgeving van dat embryo. En in zekere zin
gaat die ontwikkeling na de embryonale fase gewoon door, zij
het langzamer. Het DNA bepaalt daarbij de samenstelling van
* Schellekens bijvoorbeeld spreekt over het uitwisselen van
‘eigenschappen’ in plaats van stukjes DNA als hij de mogelijkheden van
recombinant-DNA-technieken bespreekt: ‘… het is nu mogelijk
eigenschappen van een kangoeroe in een plant te zetten of
eigenschappen van een tomaatplant in een olifant’ (Schellekens 1985:
11).
† Op zich is dat natuurlijk één stap in de goede richting. De verleiding
om te denken dat er voor élk kenmerk één gen bestaat (en omgekeerd)
ben je daarmee kwijt. En voor wie mocht denken dat biologen dat al
lang niet meer denken, een citaat: ‘Jedem Merkmal kan man als Träger
der Information ein Gen zuordnen’ (Schiegel 1969: 330).
Welnu dat kan natuurlijk, maar zinnig is het niet. Nu is Schlegel
microbioloog, en microbiologische beschrijvingen van bacteriën
bestaan vaak voor een groot deel uit een opsomming van enzymen die
die bacteriën maken of kunnen maken. En bij elk enzym ‘hoort’
inderdaad een stukje DNA. Onbegrijpelijk is Schlegels stelling dan ook
niet, maar bij kenmerken als de vorm van een bacterie, de structuur
van z’n celwand, z’n delingssnelheid, past helemaal geen gen als
informatiedrager. Weliswaar maakt Schlegel (op blz. 331) onderscheid
tussen genotype en fenotype, maar hij doet het voorkomen alsof die
zich verhouden als het organisme in aanleg – de blauwdruk dus – en
het organisme zoals zich dat feitelijk ontwikkeld heeft.
° Ook Wilsons epigenetische regels horen in dit rijtje van misleidende
metaforen thuis (zie bijlage 1).
42