woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

Sociobiologen menen dat altruïstische gedragingen evolutionair
gezien een aparte en extra interessante categorie
vormen. Altruïstisch gedrag lijkt op het eerste gezicht een
evolutionaire onmogelijkheid. Maar zo simpel ligt het niet.
Het is zaak om precies te formuleren wat je op evolutietheoretische
gronden wel en niet mag verwachten. Wanneer
er in een populatie sprake is van twee of meer strategieën die
onderling verschillen in fitness, en als het verschil tussen die
strategieën genetisch bepaald is, dan is er reden om te
verwachten dat de strategie met de hoogste fitness de andere
zal vervangen. * Dus wanneer een altruïstische strategie in de
zin van de vierde definitie in een populatie blijft bestaan
samen met de andere strategie vergeleken waarmee zij
altruïstisch is, en wanneer het verschil tussen beide genetisch
bepaald is, is er reden om raar op te kijken. Voorbeelden van
situaties van dit type ben ik in de sociobiologische literatuur
niet tegengekomen. †
Kortom, altruïstische gedragingen in de zin van mijn eerste of
tweede definitie – in wat je de ethologische zin des woords
kunt noemen – komen veelvuldig voor, maar die blijken
* En wanneer dat niet gebeurt is er alle reden om op zoek te gaan naar
de oorzaken daarvan. Die zouden bijvoorbeeld gelegen kunnen zijn in
de genetische structuur (denk aan heterosis) of de
frequentieafhankelijkheid van fitnessen. Wat dat betreft geldt hier
hetzelfde als bij elk ander kenmerk.
† Tenzij je aanneemt dat sommige of alle gedragingen die altruïstisch
zijn in de zin van de eerste twee definities voortkomen uit strategieën
die met een simpele genetische verandering omgezet zouden kunnen
worden in strategieën die tot vermijding van het betreffende gedrag
zouden hebben geleid en die een hogere fitness zouden hebben, en
tevens dat elke denkbare genetische variant ook werkelijk ontstaat. Die
eerste veronderstelling is gegeven onze huidige kennis van de relatie
tussen genen en gedrag op geen enkele manier te toetsen en de tweede
berust op het simpele geloof dat de natuur alles wat logisch gesproken
tot de mogelijkheden behoort ook daadwerkelijk en onmiddellijk
uitprobeert. En wat ik daar van denken moet weet ik werkelijk niet.
122