woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

duidelijke opdracht in het leven: maximaliseer je inclusieve
fitness. In een Dawkinsiaanse optiek ontbreekt die opdracht.
Elk individu wordt rondgecommandeerd door een grote
groep genen die elkaar soms danig tegenspreken. * Voordat
valt vast te stellen wie van beide, Hamilton of Dawkins, gelijk
heeft, zullen we zowel meer moeten weten over wat er in de
wereld gebeurt als over de precieze betekenis van de
beweringen die hier in het geding zijn.
Het loont de moeite om Dawkins’ verhaal nog even te
vervolgen. Hij speelt op amusante wijze met de mogelijkheid
dat ook genen in andere voertuigen invloed hebben op
voorkomen en gedrag van een bepaald individu. Een voorbeeld
(niet van Dawkins) ter verduidelijking. Voor het gen dat
mijn kat er net iets leuker uit doet zien dan andere katten, en
dat mij er daardoor toe brengt net iets beter voor haar (de
kat) te zorgen dan ik anders gedaan zou hebben, is mijn
betere zorg een deel van zijn effecten (de effecten van het gen)
op de wereld. In dit geval een effect dat in het voordeel van
het betreffende gen is. Een gen in katten dat mij en anderen
tot grote zorgzaamheid brengt is in het voordeel ten opzichte
van genen op dezelfde plek † die dat effect niet hebben. Genen
hebben invloeden die verder reiken dan de grenzen van hun
eigen voertuig. Dawkins voert daarom een nieuw begrip in,
het uitgebreide fenotype (‘extended phenotype’) van een gen,
dat hij definieert als de som van alle effecten van dat gen op
* De lezer make hier niet de fout te denken ‘ja, dat herken ik, al die
stemmetjes in mijn hoofd die mij elk een andere kant op
commanderen’. Ik bezondig me hier aan een manier van spreken die
biologen soms erg eigen is: het vertalen van een ingewikkeld en
onpersoonlijk verhaal in termen van beweegredenen van individuen.
Dat is beeldspraak die men ook als zodanig dient te herkennen.
† ‘Hetzelfde locus’ zou hier de geëigende formulering zijn. Zie tweede
voetnoot van § 3.2.2.1.1 voor terminologische uitleg.
89