woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

More documents

Recommendations

Info

ingrijpende klimaatsveranderingen flink in betekenis afnam. * Voor alle oerwoudbewoners betekende die inkrimping een fundamenteel ‘keuze’-moment: ze konden zich terugtrekken in het steeds kleiner wordende woud, of ze konden proberen zich aan te passen aan het nieuw ontstane milieu. De voorouders van wat nu gorilla’s en chimpansees zijn deden het eerste. Maar onze voorouders verlieten het woud en kwamen (uiteindelijk) in opener vegetaties terecht. Wij zijn behoorlijk veranderd, vergeleken bij wat we ooit als woudbewoners waren. Onze benen werden naar verhouding een heel stuk langer, onze voeten zijn van klim- en grijporganen loopvoeten geworden, we zijn rechtop gaan lopen, hebben een grotere hersenpan – met inhoud – gekregen, onze kaken en ons gebit, vooral onze hoektanden, zijn kleiner geworden, we zijn gereedschap gaan gebruiken, en we verloren de vacht die we ongetwijfeld ooit bezaten. Hoe gebeurde dat, en waarom? Vier antwoorden op die vraag vindt u in de nu volgende paragrafen. 5.2.1.1. de mens als roofdier Volgens een inmiddels klassieke opvatting, waarvan Morris † de bekendste voorvechter is, zijn onze voorouders jagers geworden. Van oorsprong aten ze vooral plantaardig voedsel, vruchten, zaden, bladeren, en zo af en toe een vette rups. Maar in droog open land is van zulk voedsel minder * Dat was zo ruwweg bij de overgang van Mioceen naar Plioceen. Over de precieze datering daarvan verschilt men van mening. Volgens Leaky en Lewin 1978 was dat 5 miljoen jaar, volgens Morgan 1972 zo’n 15 miljoen jaar, en volgens McAlester 1968 7 miljoen jaar geleden. De onenigheid kan ’m zitten in de naamgeving van periodes, over de ouderdom van verschillende fossielen bestaat minder verschil van mening. † Zie bijvoorbeeld Morris 1967. 176
voorhanden. Ze waren dus wel gedwongen om andere voedselbronnen aan te boren. Nu vergt het nogal wat om kleine apen, want dat waren het, succesvol aan de jacht te krijgen. Ze moesten zich daarvoor een aantal typisch roofdierlijke vaardigheden eigen maken. Ze moesten leren om hun prooi te volgen en af te matten, en aangezien ze nooit snel genoeg zouden kunnen worden om dat in hun eentje te doen, moesten ze leren om groepsgewijs te jagen. En ze moesten leren om een prooi te grijpen en om te brengen. Veel veranderingen zijn in dat licht te begrijpen. Lange benen en stevige loopvoeten maakten hen een stuk sneller dan ze waren. Hun groeiende handigheid en intelligentie stelden hen in staat om wapens te maken en effectief te gebruiken, hun naaktheid zorgde voor de broodnodige afkoeling tijdens lange renpartijen. En wat ze in snelheid en dodelijke kracht nog te kort kwamen compenseerden ze door een hechte samenwerking. Nu stelt jagen hoge eisen aan de bewegingsvrijheid. En vooral moeders die met jonge kinderen rondzeulen kunnen aan die eisen niet voldoen. Dat probleem werd in de loop van onze evolutie alleen maar groter doordat kinderen geleidelijk steeds langer afhankelijk werden van de zorg van volwassenen. Onze voorouders waren slimmer dan hun bosbewonende familieleden, maar dat had zijn prijs: kinderen moesten veel meer en veel langer opgevoed en onderwezen worden. De enige oplossing was dus uiteindelijk een strakkere arbeidsdeling. De mannetjes gingen op jacht, zorgden voor het eten, en de vrouwtjes bleven thuis om voor de kinderen te zorgen. En dat had zeer ingrijpende gevolgen. Voor de thuisblijvende vrouwtjes was het zaak om de garantie te hebben dat manlief weer thuis zou komen met eten voor 177
Page 1 and 2:
woorden, waarden en de evolutie van
Page 3 and 4:
inhoudsopgave inhoudsopgave........
Page 5 and 6:
5.2.2. mensbeelden en reconstructie
Page 7 and 8:
me weer op weg. In de eerste fase v
Page 9 and 10:
voor mogelijkheden die minder heet
Page 11 and 12:
1 inleiding In 1975 publiceerde Edw
Page 13 and 14:
waarzonder wij niet hadden bestaan
Page 15 and 16:
voor de goede verstaander is dat ui
Page 17 and 18:
klein mogelijk zullen zijn? Er zijn
Page 19 and 20:
en er zijn er die de wereld zien al
Page 21 and 22:
doelstellingen en praktische beslis
Page 23 and 24:
doen. Huishoudelijk werk is volgens
Page 25 and 26:
uitwerking, vier- of zelfs vijfplaa
Page 27 and 28:
Ze zou ons in staat stellen om in a
Page 29 and 30:
‘wetenschap’ liefst reserveren
Page 31 and 32:
Wie dat regelmatig onder ogen krijg
Page 33 and 34:
dagelijks leven. Altruïsme kan bin
Page 35 and 36:
2 evolutie en cultuur Heftige discu
Page 37 and 38:
karakteriseren ongeveer synoniem zi
Page 39 and 40:
Ik zal nu eerst de dichotomieën va
Page 41 and 42:
epaald’ en ‘omgevingsbepaald’
Page 43 and 44:
gereedschap en bouwmaterialen. * Du
Page 45 and 46:
We kwamen op deze uitweiding over g
Page 47 and 48:
Artis steeds en steeds maar weer zw
Page 49 and 50:
dat niet zo maar gereduceerd kan wo
Page 51 and 52:
Naast die onzekerheid is er ook een
Page 53 and 54:
sociale interacties niet verklaard
Page 55 and 56:
pas komt. * Sociobiologen onderkenn
Page 57 and 58:
Evolutiebiologen zijn het er zonder
Page 59 and 60:
vier theorieën worden dan samengev
Page 61 and 62:
dieren geldt dat ook. De aard en de
Page 63 and 64:
kan) een plaats hebben. Maar laten
Page 65 and 66:
auteurs gaan ervan uit dat pasgebor
Page 67 and 68:
kenmerken die de kans op nageslacht
Page 69 and 70:
langetermijneffecten hebben op de f
Page 71 and 72:
generaties hebben nagelaten spelen
Page 73 and 74:
meer kunnen zijn dan een bijzonder
Page 75 and 76:
instantie bepalend voor onze aard.
Page 77 and 78:
evolutionair opzicht. Over het more
Page 79 and 80:
dat het meeste gedrag van dieren er
Page 81 and 82:
gelijk aan het te verwachten aantal
Page 83 and 84:
maakt de denkfout die Hamilton sign
Page 85 and 86:
In modellen van groepselectie zitte
Page 87 and 88:
via individuen tot soorten beslist
Page 89 and 90:
duidelijke opdracht in het leven: m
Page 91 and 92:
nul is zullen verschillen in kopiee
Page 93 and 94:
eden wordt altruïsme in de biologi
Page 95 and 96:
altruïst of een egoïst noemen. *
Page 97 and 98:
Over de implicaties van die verschi
Page 99 and 100:
niet een bepaald gen of een paar ge
Page 101 and 102:
3.2.2.1.2. gedragingen en strategie
Page 103 and 104:
soortgenoten die zich uiterlijk nie
Page 105 and 106:
verwachting zal krijgen in de omgev
Page 107 and 108:
levensweg zal volgen. Als je voor a
Page 109 and 110:
leven van een individu kan toe- en
Page 111 and 112:
daarbij moeilijk te gebruiken, we w
Page 113 and 114:
losse gedragingen leiden niet tot f
Page 115 and 116:
goede kans dat datzelfde individu,
Page 117 and 118:
En daarmee hebben we alle cellen va
Page 119 and 120:
‘geschenk’ volgt op een boze en
Page 121 and 122:
met S2 is 7,75. Vergeleken met S2 i
Page 123 and 124:
evolutionair gezien geen enkel prob
Page 125 and 126: 4 biologie en meta-ethiek De meeste
Page 127 and 128: Hun benaderingen worden nu zelden m
Page 129 and 130: werkelijkheid bestaat’. * Maar oo
Page 131 and 132: Aan weer andere interpretaties klee
Page 133 and 134: alleen intuïtief ‘zien’, of
Page 135 and 136: niet tenminste een béétje relevan
Page 137 and 138: stadium waarin de samenleving als g
Page 139 and 140: een normatieve ethiek zo goed als a
Page 141 and 142: gezien klopt er weinig van. Wilsons
Page 143 and 144: ervan uit dat God zelf het goede, o
Page 145 and 146: Laat ik een volstrekt hypothetisch
Page 147 and 148: Alleen, we moeten ons ervan bewust
Page 149 and 150: het zich laat aanzien, geen sprake.
Page 151 and 152: op eigen voordeel uit is. Die visie
Page 153 and 154: zouden we begrafenissen en een goed
Page 155 and 156: ouwwerk zijn uiteraard voorwaardeli
Page 157 and 158: norm kunnen zijn die een ieder resp
Page 159 and 160: kan me niet aan de indruk onttrekke
Page 161 and 162: die we ‘moreel goed’ noemen. *
Page 163 and 164: stander van een economische boycot
Page 165 and 166: volgzame ziel, Richards’ voorbeel
Page 167 and 168: 4.3. besluit Richards is de enige v
Page 169 and 170: 5 de menselijke natuur De mens is v
Page 171 and 172: mensbeeld dat er middels vooronders
Page 173 and 174: wat voor veranderingen kunt verwach
Page 175: verhalen * zullen we dan nooit kunn
Page 179 and 180: voor een deel echter is die aanpass
Page 181 and 182: in het water niet zo handig. Echt w
Page 183 and 184: hetzelfde is gebleven. Tanner gaat
Page 185 and 186: doet vermoeden dat plantaardig mate
Page 187 and 188: cruciale ontwikkeling. Het was een
Page 189 and 190: precieze bouw kent. Behalve fossiel
Page 191 and 192: esluit dat dat voor evolutiebiologi
Page 193 and 194: inderdaad meer dan vrouwen neigen t
Page 195 and 196: zouden kunnen worden in een totalit
Page 197 and 198: weten we maar van een paar mensen z
Page 199 and 200: Volgens sommige ethici is er bijvoo
Page 201 and 202: ij een huwelijk met een zwager of s
Page 203 and 204: als ze naar een partner uitzien kle
Page 205 and 206: de samenleving waarvan zij deel uit
Page 207 and 208: verschijningsvormen van het leven o
Page 209 and 210: voor wat er wel mag, kan en moet. E
Page 211 and 212: geciteerde literatuur Allen, E., c.
Page 213 and 214: postpanglossian vision. In: Montagu
Page 215 and 216: Meulenbelt, A., 1984. De schillen v
Page 217 and 218: Steen, W.J. van der, en P.J. Thung,
Page 219 and 220: naar de absolute fitness van indivi
Page 221 and 222: ontwikkeling sturen van wat zij de
Page 223 and 224: logische mogelijkheid, maar ook nie
Page 225 and 226: leading in the course of gene-cultu
Page 227 and 228:
… variation among relevant cultur
Page 229 and 230:
mogelijkheid van een dergelijke omg
Page 231 and 232:
mensen. * Ze gaan ervan uit dat de
Page 233 and 234:
ijlage 2 Cavalli-Sforza en Feldman
Page 235 and 236:
espectively, with 3 ! i= 0 pi(t) =
Page 237 and 238:
lijken regelmatig drugs te gebruike
Page 239 and 240:
kunnen laten. * Alleen als een feno
show all

woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?